Prawo Karne

Kara pozbawienia wolności jest bez wątpienia najbardziej dotkliwą sankcją, jaką można ponieść za popełnienie większości przestępstw.

Oznacza przymusowe umieszczenie osoby w zakładzie karnym na okreslony czas. Jej wykonanie wiąże się z szeregiem ograniczeń którym musi się poddać skazany. 

Rodzaje kar pozbawienia wolności

Polski system karny przewiduje karę pozbawienia wolności (od miesiąca do 15 lat), karę 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotniego pozbawienia wolności.

Po uprawomocnieniu się wyroku procedura wygląda zazwyczaj w ten sposób, że skazany otrzymuje wezwanie, w którym określony jest dzień, godzina i adres aresztu śledczego położonego najbliżej jego miejsca pobytu za wyjątkiem nadzwyczajnych sytuacji, kiedy sąd może bez wzywania doprowadzić skazanego do aresztu z uwagi na szczególne okoliczności np. gdy istnieje obawa, że osoba będzie uchylała się od wykonania kary.

Czasami zdarza się jednak, że kara może albo musi zostać przesunięta w czasie, jeżeli zaistnieją przyczyny przewidziane w Kodeksie karnym wykonawczym – przyjrzyjmy się im bliżej.

Obligatoryjne odroczenie wykonania kary

Sąd musi odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w przypadku, gdy skazany zmaga się z chorobą psychiczną lub inną ciężką chorobą, która uniemożliwia mu wykonanie kary aż do czasu ustania przeszkody. Jako ciężką chorobę należy w tym przypadku rozumieć taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Ocena, czy dana przypadłość, która dotyczy skazanego mieści się w desygnatach pojęcia „ciężka choroba” decyduje sąd, biorąc pod uwagę szereg czynników, takich jak ostrość jej przebiegu, czy też także nasilenie procesów patologicznych prowadzących do zmian czynnościowych i organicznych ustroju (K. Postulski [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2017, art. 150). Należy jednak mieć na uwadze, że nie każda ciężka choroba z góry będzie stanowiła dla skazanego „ratunek” przed nieuchronną karą, zwłaszcza jeżeli może być leczona w warunkach więziennych. Sąd powinien jednak ocenić w jakim stopniu pobyt w zakładzie karnym może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia skazanego, zwłaszcza jeżeli w długofalowej perspektywie dostępne środki nie będą wystarczające do zapobieżenia nasilaniu się choroby. Warto również nadmienić, że Kodeks nie zakreśla żadnych sztywnych ram trwania odroczenia, lecz powołuje się jedynie na ustanie przeszkody, które interpretować można jako załagodzenie objawów choroby lub lepsze samopoczucie skazanego, a niekoniecznie całkowite jej wyleczenie. Jeżeli choroba trwa długotrwale, sąd powinien wówczas zawiesić postępowanie wykonawcze. Należy pamiętać, że sąd bardzo często posiłkuje się w takich sytuacjach wskazaniami lekarskimi i na ich podstawie odracza wykonanie kary do upływu oznaczonych w nich okresów, a w razie potrzeby dokonuje ponownej oceny stanu zdrowia skazanego i orzeka dalsze odroczenie.

Fakultatywne odroczenie wykonania kary

Powyżej analizowaliśmy przypadki, kiedy sąd musi odroczyć wykonanie, tzn. po spełnieniu przesłanek wskazanych w przepisie obowiązany jest zachować się w określony sposób. Natomiast art. 151 Kodeksu karnego wykonawczego przewiduje również instytucję fakultatywnego odroczenia wykonania kary, pozostawiając sądowi stosowne pole decyzyjne i możliwość dokonania analizy, czy dany przypadek zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z treścią przepisu sąd może odroczyć wykonanie kary w dwóch sytuacjach:

• jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki,
• jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów.

W pierwszej sytuacji sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, natomiast w stosunku do kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem do 3 lat po urodzeniu dziecka. W drugim przypadku sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności do roku, jednakże nie udziela się go w stosunku do szczególnych kategorii skazanych, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym w warunkach recydywy, a także skazanym za przestępstwa popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych. Zgodnie z tym samym artykułem, odroczenie może być udzielone kilkukrotnie, przy czym łączny czas odroczenia nie może przekraczać okresów wskazanych powyżej. Znając zatem podstawę prawną, należy w dalszej kolejności zastanowić się jak interpretować sens sformułowania „zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny”. Samo bowiem odseparowanie skazanego od rodziny i wynikające z tego w dalszej kolejności pogorszenie stosunków z bliskimi nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do odroczenia wykonania kary, 

ponieważ okoliczności te stanowią niejako naturalną konsekwencję osadzenia w zakładzie karnym (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 grudnia 2007 r. II AKzw 939/07). Należy zatem powyższe sformułowanie rozumieć jako klauzulę generalną, w której obrębie znaleźć się mogą różnego rodzaju przypadki: choroba, która nie spełnia warunków z przepisu poprzedzającego (tzn. nie można zaliczyć jej do chorób psychicznych ani ciężkich uniemożliwiających odbycie kary), zbliżający się egzamin zwieńczający pewien etap edukacji, konieczność roztoczenia opieki nad innym chorym członkiem rodziny w sytuacji braku osób, które mogłyby skazanego w tej roli zastąpić, czy też innego rodzaju okoliczności szczególne związane z potrzebą finansowego wsparcia rodziny i łożenia na jej utrzymanie. Jak wskazano w komentarzu pod redakcją Krzysztofa Dąbkiewicza (K. Dąbkiewicz [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2018, art. 151) pojęcia rodziny nie zamyka się wyłącznie w tradycyjnie rozumianych osobach męża/żony, rodziców, czy też dzieci, ale obejmuje nadto osoby pozostające ze skazanym we wspólnym pożyciu, powinowaci lub krewni.

Obowiązki skazanego

Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do:

• podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej,
• zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub
• poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.

Odwołanie odroczenia

W Kodeksie przewidziane zostało także stosowne rozwiązanie pozwalające sądowi na odwołanie orzeczonego uprzednio odroczenia wykonania kary w razie zaistnienia określonych przesłanek tj. gdy ustały przyczyny, dla których zostało udzielone, gdy skazany korzysta z odroczenia w innym celu niż zostało udzielone, rażąco narusza porządek prawny lub nie wykonuje nałożonych przez sąd obowiązków. Przed odwołaniem decyzji przez sąd, kurator sądowy udziela najpierw pisemnego upomnienia skazanemu, od czego w wyjątkowych przypadkach może odstąpić. Warto wskazać, że jako rażące naruszenie porządku prawnego można interpretować nie tylko popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, za które osoba została następnie skazana, ale także wszelkiej maści zachowania niezgodne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi np. uporczywe uchylanie się od obowiązku powstrzymywania od spożywania alkoholu, które istotnie zagraża dobrom chronionym innych osób lub niewłaściwe zachowanie w pracy, skutkujące postępowaniem dyscyplinarnym. Na postanowienie sądu skazanemu przysługuje zażalenie w terminie 7 dni od daty jego ogłoszenia. 

Decyzję w przedmiocie odroczenia wykonywania kary pozbawienia wolności podejmuje sąd, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Do wniosku należy również dołączyć opłatę w wysokości 80 zł. Mając na uwadze powyższe, warto pamiętać, że jeżeli znajdujemy się w trudnej sytuacji życiowej i zależy nam na zabezpieczeniu interesów swoich oraz rodziny przed istotnym uszczerbkiem, jaki mógłby nastąpić w przypadku skierowania do zakładu karnego, instytucja odroczenia wykonania kary przychodzi wówczas z pomocą. Trzeba pamiętać, że dotyczy ona przypadków wyjątkowych oraz incydentalnych, dlatego wniosek należy odpowiednio uzasadnić i dołączyć do niego stosowne dokumenty np. dokumentację medyczną.

Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 03 listopada 2022 Wyświetleń: 787 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz