Jesteś w trakcie postępowania rozwodowego? A może planujesz za niedługo złożyć pozew do sądu? Musisz pamiętać, że od zainicjowania postępowania do wyznaczenia terminu rozprawy często mijają długie miesiące. W tym czasie Twoja cierpliwość na pewno zostanie nie raz wystawiona na próbę z powodu zachowania małżonka. Dowiedz się co możesz zrobić, aby przetrwać ten trudny czas.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
Kogo możesz nazwać toksycznym małżonkiem?
Na jakie zachowania małżonka jesteś narażony oraz jak im przeciwdziałać?
„Beze mnie będziesz nikim” – czyli jak nie pozwolić sobą manipulować?
Jak zadbać o interesy dziecka w trakcie rozwodu?
Jakie działania prawne i faktyczne możesz podjąć?
Na wstępie zachęcam do lektury artykułu „Czy życie z toksycznym partnerem ma sens?” opublikowanego na łamach naszej strony internetowej do którego przejdziesz klikając tutaj. Znajdziesz w nim m.in. charakterystykę różnych zaburzeń osobowości oraz opis zachowań partnera, na które warto zwracać uwagę.
Toksyczny małżonek będzie współdzielił podobne cechy. Choć z początku wydawał się szarmancki, czarujący i zupełnie traciliśmy głowę na jego widok, to po latach jego obraz diametralnie się zmienił. Stał się chłodny i wyrachowany. Przestał być szczery, dzielić się swoimi troskami, uzgadniać z nami ważne decyzje. Nasze emocjonalne potrzeby niespodziewanie stały się dla niego mało ważne.
Toksyczny małżonek nie będzie miał skrupułów, żeby na każdym kroku nas krytykować. Nie będzie wzruszał go również fakt, że zrobił nam przykrość albo sprawił ból. Bardzo często czerpie satysfakcję, myśląc jak ogromny ma na nas wpływ.
Tego typu relacja zawsze stanowić będzie dla drugiej strony drogę przez mękę. Jeżeli małżonek zaczyna traktować nas inaczej (czytaj: gorzej), to nie zastanawiamy się skąd u niego ta nagła zmiana charakteru, tylko raczej co my zrobiliśmy nie tak.
Małżeństwo powinno stanowić dla związanych nim partnerów filar bezpieczeństwa. Jeżeli małżonek jest jedynie ciężarem i nieustannie próbuje pociągnąć nas na dno, warto zastanowić się czy taka relacja jest tego warta. Rozwód z toksycznym małżonkiem może być pierwszym krokiem ku wolności.
Trzeba pamiętać, że samo wniesienie pozwu nie rozwiązuje jeszcze wszystkich naszych problemów. Niestety trzeba powiedzieć sobie otwarcie, że rozwód bardzo często potęguje konflikty między małżonkami. W trakcie postępowania skłócone strony przerzucają się nawzajem winą za rozpad małżeństwa i próbują ugrać dla siebie jak najwięcej korzyści. Z tego względu mówi się nawet, że czas rozwodu jest znacznie cięższy niż lata funkcjonowania w burzliwym małżeństwie.
Toksyczny małżonek zazwyczaj będzie łapał się wszystkich chwytów, także tych niedozwolonych, żeby wyjść z sali rozwodowej obronną ręką. Pole do manipulacji jest ogromne. Wystarczy przypomnieć sobie jakie kwestie sąd może uregulować w wyroku rozwodowym:
a na żądanie jednego z małżonków sąd orzeka dodatkowo o kwestiach:
Jak widać, wyrok rozwodowy w ogromnym stopniu kształtuje prawa i obowiązki każdego z małżonków. Jego skutki odczuwa się na długie lata po zamknięciu sprawy, a niekiedy nawet do końca życia. Oczywiście, w pewnym zakresie możliwe jest zainicjowanie postępowania o zmianę wyroku rozwodowego np. w kwestii kontaktów albo alimentów. Konieczne jest jednak, aby towarzyszyła temu istotna zmiana okoliczności. Nie można natomiast żądać zmiany orzeczenia o winie.
Co do zasady strona musi więc zadbać, żeby już przy rozwodzie podnieść wszystkie swoje roszczenia.
Trzeba z przykrością stwierdzić, że w sprawach rozwodowych kartą przetargową bardzo często staje się małoletnie dziecko. Rodzice, doskonale zdając sobie sprawę, że mogą w ten sposób łatwo uderzyć w drugiego małżonka, wykorzystują ten fakt.
Sąd jest uprawniony, aby w różny sposób uregulować kwestie władzy rodzicielskiej. Może przyznać ją jednemu małżonkowi i ograniczyć drugiemu albo pozostawić obu rodzicom. Dopuszczalne jest także ograniczenie władzy po obu stronach, jak również jej pozbawienie w stosunku do ojca albo matki. Władza rodzicielska może zostać przez sąd zawieszona. Szerzej o przyczynach ograniczenia władzy rodzicielskiej przeczytasz tutaj
Jeżeli sąd ogranicza małżonkowi władzę rodzicielską, to powinien określić do zasięgania jakich informacji będzie odtąd uprawniony. Przykładowo, może być w dalszym ciągu upoważniony do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka np. zdrowia albo edukacji.
Sąd będzie kierował się przede wszystkim dobrem małoletniego. Powinno ono zostać wysłuchane z uwzględnieniem stopnia dojrzałości.
Toksyczny małżonek będzie próbował zagrać na twoich emocjach. Typowym posunięciem w takich sytuacjach często jest groźba odebrania dziecka. Małżonek liczy, że w ten sposób uda mu się wpłynąć na twoją psychikę i ugrać korzystniejszy dla siebie rozwód np. żądając mniejszej kwoty alimentów. Musisz pamiętać, że dla ograniczenia władzy rodzicielskiej konieczne jest zagrożenie dobra dziecka. Sąd orzeknie je, jeśli stwierdzi nieprawidłowości w wychowaniu np. uzależnienie rodzica od alkoholu. Nie pozwól się zastraszyć i zaszantażować.
Jeżeli rodzice dziecka są w stanie znaleźć nić porozumienia, mogą zdecydować się na opiekę naprzemienną. Wówczas dziecko przebywa w określonych ramach czasowych raz u jednego, a raz u drugiego z rodziców. Możliwe jest także powierzenie opieki jednemu z małżonków i orzeczenie kontaktów. Więcej przeczytasz tutaj
Sąd dopuszcza tutaj znaczną swobodę zarówno w wyborze dni, jak i godzin spotkań. Dopuszczalne jest wyszczególnienie konkretnych dni w roku np. urodzin albo świąt, kiedy rodzic będzie miał prawo widywać się z dzieckiem. Niestety w praktyce zdarza się niekiedy, że kontakty mają jedynie formę „umowną”, a w rzeczywistości rodzic świadomie ich nie realizuje. Motywy takiego zachowania mogą być różne np. chęć dokuczenia małżonkowi, narażenia go na koszty i stratę czasu.
Toksyczny małżonek może próbować zaskarbić sobie jak najszersze orzeczenie kontaktów. Wszystko po to, żeby po rozwodzie w dalszym ciągu być obecny w twoim życiu. Pamiętaj, że możesz wnioskować o udział kuratora przy kontaktach z małoletnim. Obecność osoby trzeciej, niezwiązanej z konfliktem może wpłynąć dyscyplinująco na małżonka. O zaletach tego rozwiązania przeczytasz tutaj
Rodzice mają obowiązek łożyć na wychowanie dzieci aż do momentu ich usamodzielnienia się. Trudno jednak wyobrazić sobie sytuację, w której małżonek sprawujący opiekę na co dzień po orzeczeniu rozwodu zmuszony będzie samodzielnie zaspokajać wszelkie potrzeby swoich pociech. Stąd też sąd obciąży drugiego z rodziców obowiązkiem alimentacyjnym w postaci odpowiedniej sumy pieniężnej.
Alimenty są zazwyczaj kością niezgody wśród małżonków. Jednemu z nich zależy przecież na jak największej kwocie, a drugiemu wręcz przeciwnie. Toksyczny małżonek bez wahania zdyskredytuje wszelkie przedstawione przez ciebie koszty utrzymania dziecka. Uzna, że jeżeli sąd przyznaje ci opiekę, to ty powinnaś zapewnić mu odpowiednie warunki materialne. Nie pozwól na taki obrót sytuacji i zawczasu przygotuj dowody, z których wynikają koszty ponoszone na poczet dziecka. Więcej na temat alimentów możesz przeczytać tutaj, tutaj a także tutaj
Jeżeli małżonkowie w chwili rozwodu zamieszkują we wspólnym mieszkaniu, sąd w rozstrzygnięciu końcowym zadecyduje o sposobie korzystania z niego. Tym rozwiązaniem ma zostać zapewniona dalsza egzystencja pomiędzy małżonkami, których relacje uległy znacznemu ochłodzeniu. Sąd może zatem zdecydować, że mąż zamieszka na piętrze, a żona na parterze. Może także ustalić listę nakazów i zakazów, których małżonkowie będą musieli przestrzegać. Nie ma tutaj znaczenia tytuł prawny do lokalu. Sąd może orzec o korzystaniu z mieszkania, które jest przedmiotem najmu. Więcej możesz przeczytać tutaj
Jak postąpić, jeżeli toksyczny małżonek celowo odmawia wyprowadzki? Jeżeli jesteś właścicielem mieszkania, możesz ubiegać się o jego eksmisję. Przesłanką jest tutaj rażące zachowanie małżonka, które utrudnia wspólne zamieszkiwanie. Sąd rozpozna twój wniosek, jeżeli złożysz go wraz z pozwem rozwodowym.
W praktyce sprawa o podział majątku najczęściej toczy się po rozwodzie. Niemniej jednak małżonkowie mogą żądać jego przeprowadzenia jeszcze w trakcie pod warunkiem, że nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Czyli zazwyczaj, jeżeli strony są zgodne co do sposobu podziału. Przeczytasz o tym tutaj
W konfrontacji z toksycznym małżonkiem trudno mówić o jakiejkolwiek jednomyślności lub kompromisach. Warto jednak zawczasu pomyśleć i przygotować się na ewentualny dalszy spór majątkowy. Sprawy o podział majątku potrafią toczyć się dłużej niż rozwody, zwłaszcza jeśli dotyczą nieruchomości.
Co do zasady alimenty kojarzą nam się ze świadczeniem na dziecko. Jednakże przy spełnieniu odpowiednich przesłanek możesz domagać się zasądzenia od małżonka alimentów na swoją rzecz. Kiedy? A więc tutaj można mówić o dwóch sytuacjach:
W drugiej z opisanych sytuacji małżonek będzie zobowiązany do uiszczania alimentów aż do momentu zawarcia przez ciebie nowego związku małżeńskiego. W pozostałych przypadkach obowiązek ten wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Szerzej o tym pisaliśmy tutaj
W toku sprawy rozwodowej musisz być przygotowany na wszystko. Toksyczny małżonek nie zawaha się przed wyciągnięciem na światło dzienne nawet najbardziej prywatnych aspektów waszego wspólnego życia. Będzie próbował obrócić sytuację przeciwko tobie, starając się przedstawić cię w negatywnym świetle.
Zastanów się w jaki sposób możesz zareagować. Może posiadasz wydruki konwersacji, billingi albo zdjęcia, które mogłyby wzmocnić twoją wersję zdarzeń? Może sąsiedzi nie raz byli świadkami wszczynanych przez małżonka awantur i mogliby zeznań na twoją korzyść? Pomyśl co warto wykorzystać. Znacznie trudniej wywalczyć pożądane rozstrzygnięcie, jeżeli sędzia ma przed oczami wyłącznie słowo przeciwko słowu.
Przede wszystkim nie pozwól, żeby sparaliżował cię strach. Toksyczny małżonek natychmiast to zauważy i wykorzysta. W takich sytuacjach nieoceniona może okazać się pomoc pełnomocnika, który będzie działał w twoim imieniu. Jeżeli w danej sprawie pełnomocnicy występują po obu stronach, to wówczas wymieniają oni między sobą pisma procesowe oraz wszelkie informacje. Mogą również prowadzić rozmowy zmierzające do zawarcia porozumienia, przy poszanowaniu roszczeń swoich klientów.
Dla małoletniego dziecka rozwód rodziców to traumatyczne przeżycie. W tym okresie będzie potrzebowało od ciebie wzmożonej uwagi. Pamiętaj, że dziecko nie potrafi poradzić sobie ze swoimi emocjami równie dobrze, co dorośli. Bardzo często kłębi je w sobie i nie jest w stanie bez skrępowania rozmawiać o tym, co czuje.
Co do zasady najlepsze warunki do rozwoju gwarantuje dziecku obecność obu rodziców. Niejednokrotnie wskazuje się, że dzieci pochodzące z rozwiedzionych rodzin narażone są w przyszłości na różnego rodzaju zaburzenia emocjonalne. Mają trudności w radzeniu sobie w kontaktach międzyludzkich, a kiedy nie wiedzą jak postąpić – reagują wybuchem złości albo płaczu. Z tego względu wśród psychologów powszechne jest przekonanie, że rodzice nie powinni angażować małoletniego w trwający między nimi konflikt. Stawia go to w bardzo trudnej sytuacji, gdzie musi określić się i stanąć po stronie jednego z rodziców.
Niestety toksyczny małżonek nie będzie przestrzegał powyższych zasad. Może posunąć się nawet do takiego stopnia, że postawi dziecko w roli swoistego „agenta”, którego głównym zadaniem będzie relacjonowanie zachowań drugiej strony i potencjalne zbieranie dowodów na jej niekorzyść. Wyjątkowo karygodnym zachowaniem jest również traktowanie małoletniego jako wysłannika. Prowadzi to do sytuacji, w której rodzice zamiast wspólnie omawiać kwestie okołorozwodowe, przekazują je sobie poprzez dziecko.
Nie tylko rozwód rodziców wywiera ogromny wpływ na dziecko. Pozostawanie w toksycznym związku małżeńskim, gdzie nie ma miejsca na miłość i wzajemną troskę równie istotnie się na nim odbija. Pamiętaj, że jesteś dla swojego dziecka podstawowym wzorcem. Jeżeli dasz mu do zrozumienia, że destrukcyjne zachowania są akceptowalne, możesz narazić go w przyszłości na powielanie tych samych wzorców.
Nie warto trzymać się kurczowo relacji, która w żaden sposób nie służy rodzinie. Dziecko chociaż może pozornie wydawać się nieświadome, tak naprawdę doskonale zdaje sobie sprawę co dzieje się wokół niego. Nietrudno zauważyć przecież, że mama coraz częściej zamyka się w pokoju, a tata przestał z uśmiechem witać ją po powrocie z pracy.
Warto porozmawiać z dzieckiem i dać mu do zrozumienia, dlaczego podjęliśmy decyzję o rozwodzie. W przeciwnym razie będzie usilnie upatrywać przyczyn zmian w twoim zachowaniu, a nawet może wziąć za nie winę.
Pamiętaj, że odchodząc od toksycznego małżonka chronisz nie tylko siebie, ale również dziecko.
Zainicjowanie sprawy o rozwód z toksycznym małżonkiem to pierwszy krok w dobrą stronę. Prawo przewiduje pewne narzędzia, które mogą zapewnić bezpieczeństwo tobie i dziecku.
Pamiętaj, że przed złożeniem pozwu o rozwód albo przy jego okazji możesz żądać udzielenia zabezpieczenia. Jeżeli obawiasz się, że małżonek zareaguje impulsywnie i przestanie dokładać się do utrzymania dziecka, złóż wniosek o zabezpieczenie alimentów. Dzięki temu uzyskasz pewność, że przez czas trwania postępowania będziesz otrzymywać określone kwoty pieniężne. Ich wysokość zależy od potrzeb dziecka i każdorazowo sąd podchodzi do tej kwestii indywidualnie. Jeżeli małżonek pomimo tego odmówi płacenia – możesz skierować do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji.
A co jeżeli małżonek domaga się spotkań z dzieckiem, a ty obawiasz się o jego dobro? Złóż wniosek o zabezpieczenie kontaktów. Wskaż, gdzie powinny się odbywać oraz w jakiej formie. Możesz zaznaczyć konieczność obecności kuratora w czasie kontaktów, gdy istnieje zagrożenie dla dobra dziecka.
W pewnych związkach toksyczność może przerodzić się w agresję i przemoc. W tego typu sytuacjach małżonek znajdujący się w pozycji ofiary bardzo często nie potrafi świadomie sięgnąć po pomoc. Może wpaść w swoisty „syndrom sztokholmski” i na każdym kroku usprawiedliwiać sięgające go krzywdy. Pamiętaj, że takie zachowania nie zasługują na to, aby je racjonalizować. Jeżeli jesteś w trudnej sytuacji – zwróć się o pomoc do instytucji państwowych. Jednym z narzędzi, które można wówczas wdrożyć jest założenie Niebieskiej Karty. Pokrzywdzony zostaje wówczas objęty szczególną opieką pracowników pomocy społecznej, funkcjonariuszy policji lub placówek lekarskich. Wszystkim tym podmiotom powierzone zostały stosowne kompetencje, mające zapobiegać dalszej przemocy w rodzinie.
W przypadku popełnienia na twoją szkodę przestępstwa przez małżonka możesz również zainicjować przeciwko niemu postępowanie karne. Sąd dysponuje zastępem środków karnych, które pomogą zapewnić ci bezpieczeństwo np. zakaz zbliżania się.
Jako ostatnie słowo trzeba wspomnieć jeszcze, że w pewnych sytuacjach warto sięgnąć po pomoc psychologiczną. Zwłaszcza, jeżeli czujesz się przytłoczony i nie potrafisz poradzić sobie emocjonalnie z trudnym rozwodem z toksycznym małżonkiem. Nie próbuj udźwignąć wszystkiego sam. Rozmowa ze specjalistą nie sprawi, że nagle wszystko stanie się proste, ale pozwoli ci zrozumieć w jaki sposób radzić sobie w trudnych chwilach.
„Nowy start” – chciałoby się powiedzieć. W pewnym sensie trzeba przytaknąć. Małżonek, który wyrwał się z długotrwałej, toksycznej relacji z pewnością czuje się jak nowonarodzony, kiedy wychodzi z sali sądowej po uzyskaniu wyroku. Z drugiej strony rozwód z toksycznym małżonkiem nie kończy wszystkich problemów. W dalszym ciągu pozostają do rozstrzygnięcia różnego rodzaju kwestie np. podział majątku.
Niemniej jednak pierwszy krok już za Tobą. Po zakończonej batalii sądowej możesz odetchnąć z ulgą. Co prawda nie zawsze istnieje możliwość zupełnego wyeliminowania byłego małżonka z życia, zwłaszcza jeżeli macie wspólne małoletnie dzieci. Dotyczące ich kwestie mogą wymagać współpracy i pewnych uzgodnień, na co musisz być przygotowany.
Podsumowanie:
Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów