Prawo Rodzinne

W jednym z poprzednich wpisów poruszona została tematyka porozumienia rodzicielskiego. Odwołując się do treści ów artykułu należy przypomnieć, że w sytuacji, w której rodzice są w stanie porozumieć się w istotnych kwestiach dotyczących wychowania dziecka prawo daje im możliwość swobodnego kształtowania stosunków odpowiadającego ich potrzebom. Niestety w praktyce nie każda relacja rodziców po rozstaniu przebiega w sposób harmonijny, umożliwiający współdziałanie. Nierzadko zdarzają się sytuacje wręcz odwrotne. Rodzice skonfliktowani ze sobą starają się wykorzystać każdą nadarzającą się okazję, aby utrudnić sobie życie. W takim układzie dziecko jako istota najsłabsza w tej relacji najczęściej staje się mimowolną ofiarą, która za sprawą animozji pomiędzy byłymi partnerami ponosi negatywne konsekwencje tego stanu rzeczy. Oczywiście prawodawca dostrzega problem przygotowując na takie sytuacje szereg rozwiązań. Jednym z nich jest możliwość uregulowania kontaktów rodzica z dzieckiem w obecności kuratora.

1. Kiedy najczęściej sąd orzeka o realizacji kontaktów rodzica z dzieckiem w obecności kuratora?

Posługując się ogólnym wskazaniem można jednym zdaniem stwierdzić, że kontakty w obecności kuratora są ustanawiane po to, aby uzyskać prawidłowy przebieg spotkania. Mając jednak świadomość tego, że taka definicja nie jest zbyt czytelna i pozostawia ogromne pole do interpretacji zdaje się, że najlepszą metodą wyjaśnienia będzie odwołanie się do kilku abstrakcyjnych przykładów.

Można wyobrazić sobie sytuacje w której rodzice małoletniego żyją w rozłączeniu. Pomiędzy nimi trwa konflikt, który sprawia, że jeden z rodziców nie może swobodnie spotykać się z dzieckiem. Co więcej, drugi z rodziców – ten dopuszczający się naruszeń nie respektuje żadnych argumentów, w tym również ewentualnych uprzednich postanowień sądu za każdym razem znajdując dogodne wytłumaczenie (np. w postaci choroby dziecka), aby tylko uniemożliwić zrealizowanie kontaktów. Rodzic „pokrzywdzony” w takiej sytuacji znajduje się pod ścianą. Oczywiście argument złego samopoczucia dziecka z jednej strony skutecznie ogranicza możliwości stanowczego żądania, co do realizacji kontaktów, z drugiej zaś w wielu przypadkach okolicznością nader oczywistą jest to, że rzekoma choroba jest jedynie gołosłownym twierdzeniem.

Innym przykładem może być wieloletnia nieobecność rodzica w życiu dziecka. Tworząc przykładowy stan faktyczny można wyobrazić sobie sytuację, w której ojciec dziecka, który nie wiedział przez szereg lat, że jest rodzicem dowiaduje się, że ma potomka w wieku przedszkolnym. Oczywiście jest on zaskoczony, lecz szczęśliwy i chce jak najszybciej poznać swojego syna. Niestety matka małoletniego nie godzi się na to, w wyniku czego sprawa o uregulowanie kontaktów trafia do sądu. W takiej sytuacji wysoce prawdopodobne będzie (oczywiście uwzględniając wszystkie okoliczności sprawy) początkowe uregulowanie kontaktów ojca z synem w obecności kuratora.

Jeszcze innym przykładem może być realizowanie kontaktów z dzieckiem przez rodzica, który przez lata niewłaściwie realizował swoje uprawnienia rodzicielskie np. za sprawą stosowania przemocy, lub w inny sposób dopuszczał się naruszeń wobec dziecka (nawet w niezawiniony sposób, chociażby za sprawą choroby psychicznej). W takiej sytuacji również często stosowanym środkiem jest orzeczenie o realizowaniu kontaktów w obecności kuratora.

Opisane powyżej przypadki nie wyczerpują oczywiście wszelkich okoliczności, w których możliwym jest orzeczenie o realizowaniu kontaktów rodzica z dzieckiem w obecności kuratora, lecz mają jeden element wspólny- orzeczenie w tym zakresie jest niezbędne z punktu widzenia dobra dziecka. W pierwszym przykładzie chodzi przecież o zabezpieczenie możliwości stałego kontaktu dziecka z rodzicem, w drugim o upewnienie się czy nowa osoba pojawiająca się po kilku latach w życiu małoletniego będzie w stanie sprawować w należyty sposób opiekę, w trzecim- fundamentalnym założeniem będzie „prewencja” i nadzór na tym czy rodzic nie naraża dziecka na niebezpieczeństwo.

2. W jakich postępowaniach sąd orzeka o realizowaniu kontaktów z dzieckiem w obecności kuratora?

Powyższe rozważania miały charakter natury faktycznej. Opisane zostały pewne abstrakcyjne stany faktyczne, które mogą stanowić podstawę dla orzeczenia o realizacji kontaktów z dzieckiem w obecności kuratora. W tym miejscu zasadnym jest pytanie o to w jakich postępowaniach sąd orzeka o realizacji kontaktów w obecności kuratora? Odpowiedź jest prosta- rozstrzygnięcie takie może być częścią orzeczenia w każdej sprawie, w której sąd rozstrzyga kwestie związane z realizacją kontaktów z dzieckiem. W pełni dopuszczalne jest zatem zawarcie postanowienia w tym zakresie zarówno w wyroku rozwodowym, w wyroku orzekającym separację, w postępowaniu w przedmiocie realizacji kontaktów z dziećmi. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby postanowienie o obecności kuratora w trakcie kontaktów było związane z okresem trwania postępowania, czyli w formie tzw. zabezpieczenia. Sąd bowiem może posiadać np. wątpliwości co do kompetencji wychowawczych rodzica i w ten sposób chcieć „sprawdzić” jak realizowane będą kontakty i czy w przyszłości możliwym będzie orzeczenie w tym zakresie już bez osoby kuratora. Warto więc wskazać, że udzielone zabezpieczenie nie musi pokrywać się z treścią orzeczenia końcowego, co niestety jest częstą, aczkolwiek niezrozumiałą tezą powielaną przez wiele osób.

3. Rola kuratora w trakcie realizowania kontaktów z dzieckiem.

Mając już świadomość tego w jakich sytuacjach a także w jakim postępowaniu można orzec o realizowaniu kontaktów rodzica z dzieckiem w obecności kuratora należy wyjaśnić w jaki sposób kurator wypełnia swoją rolę, jakie ma kompetencje i mówiąc wprost- co może a czego nie powinien robić. Wskazać bowiem należy, że oczekiwania wobec kuratorów są bardzo duże, aczkolwiek nie zawsze zasadne. Rolą kuratora nie jest bowiem bynajmniej organizowanie czasu rodzicom czy edukowanie ich w jaki sposób powinni spędzać czas z dzieckiem celem osiągnięcia maksymalnej satysfakcji ze spotkania. Kurator nie może również wcielać się w rolę mediatora. Oznacza to, że nie powinien on w żadnym stopniu nakłaniać rodziców do zawarcia porozumienia, proponować im sposobów zażegnania dzielących ich sporów. Kurator nie jest oczywiście opiekunką czy nauczycielem. Wykluczonym jest więc pozostawianie małoletniego pod wyłączną opieką kuratora. Rola kuratora winna sprowadzać się do roli cichego obserwatora. Z punktu widzenia rodzica do obowiązków kuratora należy „jedynie” stawienie się w odpowiednim miejscu i czasie, nieprzerwany udział w realizowaniu kontaktów, zakończenie spotkania w czasie przewidzianym oraz sformułowanie notatki służbowej z przebiegu spotkania. Oczywiście w przypadkach skrajnych kurator powinien zainterweniować. Sprzeczne z istotą jego pracy i ogólnymi założeniami instytucji realizowania kontaktów w obecności kuratora byłoby doprowadzenie do sytuacji, w której byłby on biernym obserwatorem zachowań niezgodnym z dobrem dziecka. W przypadku ciężkich naruszeń, niosących potencjalne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa dziecka kurator może zdecydować się na wezwanie patrolu interwencyjnego policji.

W tym miejscu należy zaznaczyć celem uniknięcia zbędnych niedomówień i niejasności, iż zupełnie inna rolę i zadania ma kurator rodzinny, który to istotnie angażuje się w sprawy dotyczące swoich podopiecznych. Jest to jednak zupełnie inna instytucja, oparta na innych przesłankach, zbliżona do omawianej jedynie terminologicznie. Warto o tym pamiętać celem uniknięcia zbędnych nieporozumień.

4. Podsumowanie.

Przepisy prawa znają wiele różnych konstrukcji, które mają zabezpieczać harmonijne realizowanie kontaktów dziecka z rodzicem, trzeba bowiem pamiętać, że możliwość realizowania kontaktów ze sobą jest jednym z fundamentalnych praw, ale również obowiązków zarówno rodzica jak i dziecka. Pożądaną przez ustawodawcę jest wobec tego sytuacja w której nawet w przypadku rodzica, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej, o ile nie jest to sprzeczne z dobrem dziecka, aby posiadał on możliwość spotykania się z małoletnim i uczestnictwa w jego życiu.  Oczywiście warto nadmienić, że pomimo tego, iż w toku całości tekstu mowa była o relacji rodzic- dziecko, wszelkie poczynione uwagi mają odpowiednie zastosowanie również w przypadku uregulowania kontaktów na linii dziadkowie-wnuki czy wujkowie-dzieci.

Orzekając o wyborze tego konkretnego środka sąd zawsze kierować się będzie konkretnymi okolicznościami każdej kolejnej sprawy. Warto jednak zadbać o odpowiednią analizę każdego stanu faktycznego przez profesjonalistę, gdyż nie zawsze w sytuacji w których dobrze sprawdził się jeden środek będzie on adekwatny w innej, na pierwszy rzut oka analogicznej. Pozornie drobna zmiana okoliczności może spowodować, że korzystniejszym zamiast uregulowania kontaktów w obecności kuratora będzie dążenie do uzyskania orzeczenia w przedmiocie zagrożenia nakazaniem zapłaty odpowiedniej kwoty pieniężnej.

Jedno jest pewne – sprawy związane ze stosunkami pomiędzy rodzicami a dziećmi nigdy nie są zero-jedynkowe oraz czarno-białe. Nie sposób również określić katalogu wszelkich możliwych przypadków faktycznych. Z tego też względu, w przypadku jakichkolwiek pytań czy niejasności pozostaje jedynie zaprosić Państwa do kontaktu z Kancelarią, kiedy to na indywidualnym spotkaniu zostaną Państwu udzielone odpowiedzi na wszelkie nurtujące pytania.

 

Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 25 październka 2022 Wyświetleń: 2724 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz