Zostałeś powołany do spadku, ale obawiasz się długów? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, w jaki sposób możesz ograniczyć swoją odpowiedzialność za długi spadkodawcy.
Oto czego dowiesz się, pozostając na stronie:
Na początku warto zastanowić się, co spadkobierca może zrobić ze spadkiem. Po pierwsze i najbardziej oczywiste może spadek przyjąć bez żadnych ograniczeń. W takim przypadku godzi się na przejście wszelkich związanych z nim korzyści oraz obciążeń. Mowa tutaj również o długach. Spadkobierca może również spadek odrzucić i zostaje w ten sposób wyłączony od dziedziczenia. Ostatnią opcją jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli interesuje Cię, jaka jest kolejność dziedziczenia, to zajrzyj tutaj
Spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku.
Stan czynny spadku to nic innego jak składniki powiększające jego wartość np. samochód, oszczędności czy nieruchomość.
Powyższe ograniczenie nie znajdzie zastosowania, jeśli spadkobierca:
Przykład 1:
W styczniu 2022 roku zmarła mama Agnieszki. W skład spadku po niej wchodzi niewielkie mieszkanie, którego wartość wynosi 100.000 złotych. Niestety spadek jest obciążony długami, które znacząco przekraczają wartość mieszkania. Od radcy prawnego dowiedziała się, że jeśli nie złoży oświadczenia o przyjęciu spadku wprost, to jej odpowiedzialność za długi ograniczona będzie do kwoty 100.000 złotych.
Więcej na temat przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza przeczytasz tutaj
Co do zasady obowiązuje 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Liczy się go od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jeżeli zaniecha tych czynności – uważa się, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Ma to jednak zastosowanie wyłącznie do spadków otwartych po 18 października 2015 r. Przed tą datą brak oświadczenia traktuje się jako przyjęcie spadku wprost. Więcej na temat dziedziczenia spadku po zmarłym jesienią 2015 r. przeczytasz tutaj a o odrzuceniu spadku tutaj
Przykład 2:
W dniu 15 kwietnia 2010 roku zmarł ojciec Kamila i Zygmunta. Pomimo upływu lat nie uregulowali spraw spadkowych. Ojciec pozostawił po sobie duży dom z ogrodem o wartości 500.000 złotych. Od adwokata dowiedzieli się, że z uwagi na to, że w terminie 6 miesięcy od śmierci ojca nie złożyli oświadczeń o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, to przyjęli spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Na szczęście ojciec nie pozostawił po sobie długów. W takim przypadku nie ma potrzeby sporządzania spisu inwentarza.
Sporządzenie spisu lub wykazu inwentarza ma na celu ustalenie co wchodzi w skład spadku po zmarłym. Uwzględnia się w nim należące do niego przedmioty oraz przedmioty zapisów windykacyjnych wraz z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku. Długi spadkowe i ich wysokość podaje się według stanu z chwili otwarcia spadku. Spis inwentarza obejmuje zarówno długi, które powstały w chwili otwarcia spadku, jak i później.
Warto pamiętać, że spadkobierca nie ma obowiązku sporządzania spisu. Jest to jego prawo, jednakże nie powinien go bagatelizować. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza chroni spadkobiercę przed konsekwencjami ze strony wierzycieli zmarłego.
Spadkobierca, który uzyskał spis inwentarza, spłaca długi spadkowe zgodnie z jego treścią. Musi także mieć na uwadze spisy sporządzone przez inne osoby.
Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, podlega wzmożonej ochronie. Jeżeli spłacił niektóre długi spadkowe i jednocześnie nie wiedział o istnieniu innych, jego odpowiedzialność jest ograniczona. Ponosi ją wyłącznie do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością spłaconych długów spadkowych.
Spadkobierca zainteresowany sporządzeniem spisu może skorzystać z dwóch rozwiązań:
W pierwszym przypadku wniosek należy złożyć w sądzie właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli tej informacji nie da się ustalić, wniosek rozpatrzy sąd, w obrębie którego znajduje się majątek spadkowy. W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Sąd uwzględniając wniosek, wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza i kieruje postanowienie do wykonania.
Spadkobierca może także od razu, z pominięciem drogi sądowej, złożyć wniosek u komornika. Powinien wybrać komornika działającego w rewirze właściwym dla sądu spadku. Komornik przystępuje do sporządzenia spisu inwentarza i zawiadamia o tym sąd. Sąd wydaje wówczas postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza.
W dalszej kolejności komornik podejmuje czynności zmierzające do ustalenia długów obciążających spadek. W przygotowaniu spisu mają prawo uczestniczyć:
Mogą oni zgłaszać do spisu inwentarza przedmioty należące do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych i długi spadkowe.
Spis majątku sporządza się w obecności dwóch świadków powołanych przez komornika.
Wykaz inwentarza ma identyczną rolę jak spis inwentarza. Spadkobierca sporządza go na urzędowym formularzu. Uzupełnia go zgodnie z wymaganymi rubrykami, zamieszczając informacje dotyczące:
Wykaz składany jest w sądzie spadku lub przed notariuszem, a następnie ujawniany np. poprzez ogłoszenie zamieszczane na stronie internetowej oraz na tablicy ogłoszeń sądu. Wykaz może zostać złożony wspólnie przez więcej niż jednego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Spadkobierca powinien zweryfikować, czy wcześniej nie został złożony inny wykaz lub spis inwentarza.
Wykaz inwentarza ma charakter „prywatny”. Spadkobierca powinien zadbać o to, aby jak najrzetelniej zawrzeć w nim wszystkie informacje dotyczące masy spadkowej. Od spadkobiercy oczekuje się podjęcia aktywnych działań zmierzających do ustalenia aktywów i pasywów spadku. Nie wystarczy samo przypuszczenie, konieczne jest zasięgnięcie odpowiedniej wiedzy. W przypadku braku należytej staranności, spadkobierca nie będzie mógł w przyszłości uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli. W konsekwencji nie będzie w stanie skutecznie odrzucić spadku albo przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie II CSK 172/12).
W takich przypadkach z pomocą przychodzi możliwość uzupełnienia spisu inwentarza. Stosuje się ją zarówno, gdy pojawią się nowe korzyści, jak i długi. Sąd spadku wydaje postanowienie o sporządzeniu uzupełniającego spisu inwentarza.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza może okazać się zasadne, zwłaszcza gdy nie wiadomo dokładnie, co wchodzi w skład majątku spadkowego albo gdy łączna suma długów jest wysoka.
W takiej konfiguracji spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi, ale wyłącznie do wysokości otrzymanych korzyści. Jest to dla niego opłacalne.
Jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie same długi, rodzi się pytanie, czy warto spadek w ogóle przyjmować. Nawet jeżeli odpowiedzialność jest ograniczona, to pojawiają się również koszty innego rzędu np. za sporządzenie spisu. Wtedy może się okazać, że najkorzystniej będzie spadek odrzucić.
Spadkobierca może to zrobić w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji o tytule swojego powołania. Pamiętać trzeba jednak, że po odrzuceniu spadku przechodzi on na dalszych spadkobierców np. dzieci, wnuki. Oni również powinni go odrzucić, aby nie borykać się z negatywnymi konsekwencjami. Jeżeli są małoletni, ich przedstawiciel ustawowy może uczynić to w ich imieniu.
Podsumowanie:
ul. Władysława Stanisława Reymonta 2/3
42-400 Zawiercie
Godziny otwarcia:
Poniedziałek: 7-15
Wtorek: 7-20
Środa: 7-20
Czwartek: 7-18
Piątek: 7-15
Soboty oraz inne godziny - tylko po wcześniejszym
telefonicznym uzgodnieniu spotkania.
ul. Brzozowa 28
42-235 Lelów
Godziny otwarcia - Klienci przyjmowani są tylko po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu spotkania.
tel. kom. 883 768 968
e-mail: biuro@legeartis-kancelaria.pl
Z uwagi na częste wyjazdy do Sądu proszę o wcześniejsze
ustalenie terminu spotkania pod wskazanym numerem telefonu
lub za pomocą adresu poczty elektronicznej.