Podział majątku, dział spadku, zniesienie współwłasności

W art. 896 k.c. ustawodawca przewidział możliwość odwołania darowizny jeszcze niewykonanej. Zgodnie z dyspozycją zawartą w tym przepisie "Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.".

Sama treść artykułu wydaje się jasna, zwłaszcza że zawiera tylko jeden paragraf, jednak w rzeczywistości kryje więcej aspektów, niż można z niego wywieść na pierwszy rzut oka.

Po pierwsze, odwołać darowiznę na podstawie tego przepisu może tylko darczyńca. Nie jest zatem skuteczne odwołanie darowizny przez spadkobierców darczyńcy. Zupełnie odmiennie wygląda kwestia złożenia oświadczenia drugiej stronie umowy darowizny. Oświadczenie to bowiem, darczyńca może złożyć nie tylko obdarowanemu ale także jego spadkobiercom. Śmierć obdarowanego jeszcze przed wykonaniem darowizny nie stanowi przeszkody do odwołania darowizny.

Po drugie, odwołanie darowizny w tym trybie jest możliwe tylko do chwili wykonania darowizny. Zatem jeśli darczyńca popadnie w niedostatek już po wykonaniu darowizny, nie będzie mógł odwołać darowizny na podstawie tego przepisu.

Po trzecie, nie każde przyczynie się darczyńcy do popadnięcia w niedostatek wyklucza możliwość zastosowania tego artykułu. Co do zasady, przyczynienie się darczyńcy do pogorszenia swojej sytuacji majątkowej, nie niweczy uprawnienia do odwołania darowizny, nawet jeśli nastąpiło to z winy darczyńcy. Wyjątek stanowi jedynie sytuacja, w której darczyńca pogorszenie stanu majątkowego wywołał umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa.

 Po czwarte, zmiana stanu majątkowego darczyńcy mus być istotna. Zmiana ta ma uniemożliwiać lub przynajmniej utrudniać zaspokojenie darczyńcy jego usprawiedliwionych potrzeb albo wypełnianie ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Chodzi tutaj jednak tylko o obowiązek alimentacyjny wynikający z ustawy i tylko w takim zakresie jaki został uregulowany w ustawie. Stąd dobrowolne przyjęcie obowiązku alimentacyjnego, którego wykonanie jest utrudnione lub niemożliwe z uwagi na pogorszenie się sytuacji finansowej darczyńcy, nie będzie uprawniało go do cofnięcia darowizny w tym trybie. Dla oceny stopnia zmiany sytuacji majątkowej darczyńcy powodującej niemożność zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb będzie miało znaczenie także w jakim zakresie i na jakim poziomie zaspokajał swoje potrzeby przed sporządzeniem umowy darowizny. Do odwołania darowizny w trybie art. 896 k.c. może dojść w wyjątkowych przypadkach i jeśli jedyną przyczyną popadnięcia darczyńcy w niedostatek będzie wykonanie darowizny, to brak jest podstaw aby mógł skutecznie uchylić się od wykonania darowizny.

Po piąte, podstawą odwołania darowizny na podstawie powołanego przepisu nie może być sama zmiana stosunków osobistych pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, jeśli nastąpiła ona już po zawarciu umowy darowizny ale jeszcze przed jej wykonaniem. Możliwość odwołania darowizny z tej przyczyny, przewidziano w art. 898 k.c..

Po szóste, ustawodawca nie przesądził czy odwołanie darowizny może dotyczyć tylko całości darowizny czy też jedynie takiej jej części, która jest konieczna do poprawy sytuacji majątkowej obdarowanego i pozwoli mu zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby. Nie wnikając bliżej w argumenty broniące każdego z poglądów można stwierdzić, że spór ten nie został rozstrzygnięty.

Po siódme, oświadczenie o odwołaniu darowizny powinno mieć formę pisemną. Zastrzeżenie to, ma jednak jedynie znaczenie dowodowe i w praktyce niezachowanie tej formy nie pociąga za sobą nieważności złożonego oświadczenia.  

 Po ósme, oświadczenie o odwołaniu darowizny dokonanej na rzecz kilku osób, powinno być skierowane przeciwko wszystkim obdarowanym.

Po dziewiąte wreszcie, poprawa sytuacji majątkowej darczyńcy już po odwołaniu darowizny, nie daje obdarowanemu podstaw do żądania wykonania darowizny. Oświadczenie to ma bowiem skutek już z chwilą jego dokonania.

 

radca prawny Arleta Dub-Brych

Powiązane publikacje:

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną.

Rozdzielność majątkowa.

Jakie czynności względem wspólnego majątku, wymagają zgody drugiego małżonka:względem wspólnego majątku, wymagają zgody drugiego małżonka?

Jakie przedmioty majątkowe należą do majątku wspólnego małżonków?

Jakie przedmioty należą do majątku osobistego każdego z małżonków?

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Obszar działania: Zawiercie, Myszków, Żarki, Janów,, Lelów, Koniecpol, Szczekociny, Dąbrowa Górnicza, Olkusz, Częstochowa, Katowice, Sosnowiec, Będzin, Mikołów, Kielce, Włoszczowa, Warszawa, Wrocław, Opole.

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 04 październka 2013 Wyświetleń: 4217 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz