Co możesz zrobić, jeśli nie stać Cię na pełnomocnika z wyboru

Co możesz zrobić, jesli nie stać Cię na pełnomocnika z wyboru

Dlaczego warto mieć pełnomocnika

W poprzednim tekście poruszona została tematyka postępowania dowodowego ze szczególnym omówieniem kwestii inicjatywy dowodowej sądu oraz tzw. prekluzji dowodowej. Wskazane zostały pewne zasady procesowe, których nieznajomość może prowadzić do poważnych skutków z przegraną procesową włącznie. W tym świetle dla wielu osób konieczność podejmowania samodzielnych decyzji obarczonych tak ogromnym ryzykiem może okazać się gigantycznym, wręcz paraliżującym problemem.

W takiej sytuacji naturalnym wyjściem wydaje się skorzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika. Niestety dla wielu osób konieczność poniesienia kosztów zastępstwa procesowego stanowi wydatek ponad ich możliwości finansowe.

Czy w takiej sytuacji zostają zdani „sami na siebie”? Oczywiście, że nie. Można wnioskować o przyznanie pełnomocnika z urzędu. Jaki jest schemat postępowania w takim przypadku? Jakie warunki należy spełnić? O tym poniżej.

Postawa sądu wobec strony występującej bez pełnomocnika

Zanim poruszone zostaną zagadnienia związane stricte z instytucją pełnomocnika z urzędu należy pochylić się nad jedną konfiguracją, która również w praktyce nie jest właściwie rozumiana. Mowa tu o sytuacji, w której strona występuje przed sądem bez pełnomocnika, samodzielnie reprezentując swoje interesy. W takiej sytuacji nierzadko pojawiają się głosy, że sąd powinien „zaopiekować” się taką stroną, gdyż jeżeli tego nie zrobi to będzie ona z góry skazana na porażkę w starciu z oponentem uzbrojonym w wiedzę i doświadczenie swojego pełnomocnika.

Jest to oczywiście założenie błędne. Rolą sądu jest orzekanie nie zaś wyrównywanie szans.

Sąd może (i powinien) udzielać stronie niezastępowanej przez pełnomocnika stosownych pouczeń, jednakże nie można tego utożsamiać z wręcz merytoryczną pomocą. Mówiąc innymi słowy, sąd udzielając pouczeń może wyjaśnić na jakim etapie jest sprawa, jakie zostaną podjęte czynności, jakie one mogą mieć skutek, jednakże nigdy nie zasugeruje stronie tego jak powinna się zachować, co będzie dla niej w danej sytuacji najlepsze itd.

Jeżeli w konkretnej sytuacji, dana strona nie czuje się na siłach, aby nawet wobec pouczeń sądu zadbać o swoje interesy procesowe, powinna mimo wszystko skorzystać z usług pełnomocnika.

Jeżeli nie jest w stanie pokryć jego wynagrodzenia może żądać o ustanowienie go „z urzędu”. W ten sposób należy przejść w płynny sposób do sedna niniejszego artykułu.

Wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu

Wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu można złożyć w sytuacji, gdy strona nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Faktycznie, wskazanie na tą okoliczność przebija się po raz kolejny w ramach niniejszego tekstu, jednakże należy podkreślić, iż jest to zabieg celowy. Instytucja ustanowienia pełnomocnika z urzędu ma na celu wyrównanie sytuacji procesowej stron, stworzenie sprawiedliwych warunków dostępu do sądu również dla osób mało zamożnych, ubogich. Jej celem nie jest bynajmniej umożliwienie uniknięcia kosztów przez stronę przeświadczoną co do swojej racji, która przykładowo uważa, że „ona nie powinna ponosić kosztów, gdyż została uwikłana w proces bez żadnego powodu”. W takiej sytuacji zastosowanie będą miały przepisy dotyczące zwrotu kosztów postępowania.

Przedmiotowy wniosek można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu. Biorąc pod uwagę założenia i cel jaki ma realizować omawiana instytucja, strona żądająca jego udziału winna udokumentować swoją sytuację materialno-bytową. Oświadczenie w tym przedmiocie winno zostać złożone na specjalnym formularzu, którego wzór jest ogólnodostępny na stronach internetowych - także naszego bloga jak również w biurach obsługi interesantów w sądach.

Samo złożenie wniosku i wykazanie sytuacji materialnej nie przesądzają jeszcze o konieczności uwzględnienia go przez sąd. Może się bowiem zdarzyć sytuacja, w której sąd uzna, że w danym przypadku nie występują okoliczności uzasadniające ustanowienie pełnomocnika z urzędu, np. ze względu na fakt, iż strona swoim dotychczasowym postępowaniem w sprawie wykazała, iż jest w stanie samodzielnie, w prawidłowy sposób reprezentować swoje interesy.

Z tego względu istotnym jest wyraźne wyartykułowanie w treści wniosku wszelkich okoliczności świadczących o konieczności ustanowienia pełnomocnika takich jak np. zawiłość sprawy czy nieporadność.

Oczywiście sąd odrzuci również wniosek wprawdzie uzasadniony w sposób prawidłowy i wykazujący złą sytuację materialną wnioskującego w momencie, gdy poweźmie przekonanie, że zła sytuacja materialna jest wynikiem jego niedbalstwa, nieuzasadnionego niepodejmowania zatrudnienia, w sytuacji, gdy istnieje realna możliwość podjęcia przez niego pracy.

W tym miejscu warto podkreślić, iż sąd może przeprowadzić dochodzenie w sprawie ustalenia rzeczywistego stanu majątkowego strony, jeżeli poweźmie wątpliwości co do prawdziwości jej twierdzeń.

W sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i ubezpieczeniowych strona może wskazać konkretmego pełnomocnika

W praktyce często zdarza się, iż strona postępowania z określonych względów chciałaby, aby przed sądem reprezentował ją konkretny pełnomocnik. Może to być przykładowo wynik powzięcia pozytywnych opinii o jego pracy.

W takiej sytuacji w treści wniosku można wpisać nazwisko ów radcy prawnego lub adwokata ze wskazaniem, iż życzeniem strony jest to, aby to właśnie on podjął się prowadzenia sprawy. Oczywiście zalecane jest uprzednie nawiązanie kontaktu z danym pełnomocnikiem celem ustalenia czy jego udział w sprawie będzie możliwy, albowiem jego ustanowienie jest uzależnione od uzyskania jego zgody.

Zmierzając do zakończenia i zarazem podsumowując wskazać należy, iż instytucja pełnomocnika z urzędu stanowi istotną gwarancję prawa do sądu. Często zdarza się bowiem, iż wiele osób nie reguluje swoich spraw bądź próbuje usilnie poradzić sobie samodzielnie w trudnej sytuacji ze względu na problemy finansowe.

Warto pamiętać, że każdy ma prawo do uzyskania sprawiedliwego rozstrzygnięcia przed sądem a do tego w większości przypadków potrzebny jest udział profesjonalisty, który dopilnuje wszystkich spraw i terminów.

Tak więc raz jeszcze należy podkreślić i zaapelować – w przypadku, gdy zaistnieje taka konieczność, nie bójmy się poprosić o pomoc. Korzystając z pomocy profesjonalnego pełnomocnika istotnie zwiększa się prawdopodobieństwo uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, działając samodzielnie, bez należytej wiedzy i staranności można narazić się tylko na dalsze pogłębienie problemów i konieczność poniesienia konsekwencji porażki procesowej.

Jeżeli niniejszy artykuł pomógł Państwu w rozwiązaniu problemu lub wzbudził Państwa zainteresowanie uprzejmie proszę o udostępnienie go, zostawienie komentarza i polubienie. Będzie to dla Nas wyraźny sygnał motywujący do dalszej pracy i tworzenia kolejnych treści.

Jednocześnie zachęcam do odwiedzin Naszego bloga. Znajdują się na nim treści dotyczące wielu dziedzin prawa w tym m.in prawa rodzinnego, spadkowego czy karnego. Jeżeli jednak Państwa zainteresowanie wzbudza nieporuszany dotychczas temat zapraszam do dzielenia się swoimi pomysłami w komentarzu. Dzięki temu udostępniane treści będą jeszcze bardziej zbliżone do Państwa oczekiwań.

Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj

Czytaj więcej:

Kto jest kim, czyli różnica pomiędzy radcą prawnym, adwokatem i prawnikiem

Rezerwacja terminu spotkania online

Porada telefoniczna