Jak możesz odrzucić spadek?

Chociaż nabycie spadku po zmarłym członku rodziny wiąże się zazwyczaj z zyskaniem praw do jego majątku, to nie zawsze tak jest. Zdarza się, że spadkodawcy przed śmiercią „narobili długów”, zawierając umowy pożyczki w parabankach, których w pełni nie spłacili. Spadkobiercy często dowiadują się o tym dopiero po czasie, kiedy listonosz wręcza im korespondencję od wierzycieli domagających się spłaty. Klienci często pytają nas co mogą zrobić, żeby przestrzec się przed takimi sytuacjami? Odpowiadamy: możesz odrzucić spadek. W jaki sposób? O tym poniżej.

Spis treści:

Odziedziczyłem spadek z długami – co robić?

Zachowanie terminu do odrzucenia spadku

W jaki sposób odrzucić spadek?

Czy mogę odrzucić spadek za kogoś?

Czy moje dzieci odziedziczą spadek z długami?

Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?

Odziedziczyłem spadek z długami – co robić?

Jeśli chodzi o decydowanie o losach spadku to stoją przed Tobą trzy możliwości. Po pierwsze możesz spadek przyjąć bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, czyli wprost. Oznacza to, że wraz z wszelkimi aktywami (pieniędzmi, nieruchomościami, przedmiotami zmarłego) dziedziczysz także jego długi. Druga opcja to przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Przy takim rozwiązaniu spadkobiercy odpowiadają za długi, ale tylko do wysokości stanu czynnego spadku, czyli dziedziczonego majątku. Ostatnia możliwość, która w tym artykule interesuje nas najbardziej to odrzucenie spadku. Wówczas nie dziedziczysz ani majątku, ani długów.

Jeżeli spadkobierca odrzuci spadek, to w świetle prawa jest traktowany jak osoba, która nie dożyła jego otwarcia. W jego miejsce wchodzą kolejni spadkobiercy według porządku dziedziczenia. Jeżeli z kolei dziedziczenie miałoby odbywać się na podstawie testamentu, to po odrzuceniu spadku przez spadkobiercę powołanego w pierwszej kolejności, zastosowanie znajduje instytucja tzw. podstawienia. Spadkodawca może w testamencie powołać spadkobiercę alternatywnego na wypadek, gdyby inna osoba nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą. Gdy takiego postanowienia w testamencie nie zawarto, spadek przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów. Testator również i tutaj może wprowadzić modyfikację postanawiając, że zamiast tego do dziedziczenia dochodzą spadkobiercy uprawnieni na mocy ustawy.

Możliwości jest całe mnóstwo, zatem jeśli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości co do interpretacji testamentu, warto skonsultować tę kwestię ze specjalistą.

Zachowanie terminu do odrzucenia spadku

Samo złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku to jedno, ale trzeba jeszcze pamiętać o terminie. Jego upływ spowoduje, że złożone oświadczenie nie odniesie żadnych skutków prawnych.

Termin na odrzucenie spadku wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Choć brzmi to wszystko dość enigmatycznie chodzi po prostu o moment, w którym spadkobierca dowiaduje się, że będzie dziedziczył. W przypadku, gdy przed nim spadek odrzucali inni powołani na podstawie ustawy do dziedziczenia w bliższej kolejności, to termin do odrzucenia spadku przez naszego spadkobiercę otworzy się dopiero w momencie, kiedy dowie się o odrzuceniu przez swoich poprzedników. Jeżeli osoba powołana została do dziedziczenia na podstawie testamentu, to jej termin na odrzucenie spadku biegnie z momentem, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy i o treści testamentu.

Choć terminy pozornie wydają się długie, to niestety często okazuje się, że spadkobiercy nie mają świadomości ich upływu albo nie wiedzą w jaki sposób powinni dopełnić formalności. Przy czym nawet i w takich podbramkowych sytuacjach nie zawsze wszystko stracone. Jeżeli interesuje Cię w jaki sposób należy odrzucić spadek po terminie, zapraszamy do lektury naszego artykułu poświęconego temu tematowi: Odrzucenie spadku po terminie

W jaki sposób odrzucić spadek?

Do zachowania terminu do odrzucenia spadku wystarczy złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Następnie zostaniesz wezwany na rozprawę, gdzie sąd po zadaniu kilku pytań upewni się czy jesteś świadomy skutków związanych z odrzuceniem spadku.

Zostaniesz również zobowiązany do wskazania danych osób znajdujących się w kręgu dalszych spadkobierców. Sąd musi zawiadomić ich o fakcie odrzucenia spadku w taki sposób, aby mogli podjąć świadomą decyzję czy chcą uczynić to samo.

Składając wniosek do sądu powinieneś pamiętać o zgromadzeniu niezbędnych dokumentów wykazujących Twoje pokrewieństwo ze zmarłym oraz o jego opłaceniu. W przeciwnym razie sąd będzie wzywał Cię do uzupełnienia braków formalnych, a w razie niedopełnienia tego obowiązku zwróci pismo. Warto się przed tym przestrzegać, zwłaszcza jeżeli wniosek został skierowany do sądu tuż przed upływem terminu na odrzucenie spadku. Jeśli masz wątpliwości w jaki sposób należy skonstruować wniosek, jak wygląda rozprawa i na co powinieneś się przygotować, zachęcam do kontaktu z Kancelarią. Dołożymy starań, aby Twoja sprawa zakończyła się pomyślnie.

Czy mogę odrzucić spadek za kogoś?

Może się zdarzyć tak, że osoba, która była uprawniona do spadku w bliższej kolejności zmarła, nie składając oświadczenia czy chce spadek dziedziczyć czy nie. W takiej sytuacji oświadczenie o przyjęciu albo o odrzuceniu spadku może być złożone przez spadkobierców tej osoby w ramach tzw. transmisji.

Jeżeli znalazłeś się w takiej sytuacji to de facto powinieneś złożyć przed sądem dwa oświadczenia. Jedno dotyczące tego czy chcesz dziedziczyć spadek po transmitencie (czyli po osobie, po której miałbyś dziedziczyć bezpośrednio), a drugie czy Twój spadkodawca powinien dziedziczyć spadek po swoim spadkodawcy. Ale pamiętaj, że dotyczy to tylko przypadków, gdy Twój spadkodawca zmarł, nie złożywszy oświadczenia w przedmiocie należnego mu spadku przed upływem terminu.

Nie możesz jednak odrzucić spadku po swoim spadkodawcy, a następnie decydować o losach spadku, który temu spadkodawcy byłby należny od kogoś innego. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby sytuacja była odwrotna. Możesz przyjąć spadek po swoim spadkodawcy, a z kolei należny jemu spadek odrzucić. Możliwości są różne, natomiast wszystko zależy od sytuacji faktycznej.

Czy moje dzieci odziedziczą spadek z długami?

Bardzo ważne jest, by pamiętać, że jeśli odrzucasz spadek przypadający na mocy ustawy, to w krąg spadkobierców będą wchodziły osoby uprawnione do dziedziczenia w dalszej kolejności. Jeżeli masz małoletnie dzieci, to właśnie o ich interes należy zadbać w dalszej kolejności.

Jeszcze do niedawna odrzucenie spadku w imieniu dziecka wymagało zgody sądu opiekuńczego. Wraz z ostatnimi zmianami w prawie spadkowym taka zgoda nie jest już niezbędna pod pewnymi warunkami. Jeżeli dziecko jest powołane do dziedziczenia, a rodzic odrzucił wcześniej spadek, to czynność polegająca na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przez rodzica, któremu przysługuje pełna władza rodzicielska dokonywana za zgodą drugiego z rodziców (któremu też przysługuje pełna władza) albo dokonywana przez nich wspólnie nie wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Konieczne jest również, by spadek odrzuciły inne dzieci rodziców. Celem tego warunku jest niedopuszczenie do sytuacji, w której jedno z dzieci nabyłoby niezasadne spadek z wykluczeniem innych.

Jeżeli z kolei drugi rodzic nie zgadza się na odrzucenie spadku w imieniu dziecka, to nie obędzie się bez zgody sądu. Trzeba wówczas wystąpić z odpowiednim wnioskiem do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego. Co ważne, samo wydanie postanowienia nie zamyka sprawy, o czym wielu rodziców jest błędnie przekonanych. Postanowienie pozwala jedynie na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka, ale go nie zastępuje. Konieczne będzie więc dopilnowanie tej kwestii. W tym przypadku nie musisz jednak stresować się 6-miesięcznym terminem. Oczywiście dalej pozostaje on aktualny (liczy się od dnia odrzucenia przez Ciebie spadku), ale ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego dotyczącego udzielenia zgody.

Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?

Jeżeli spełnione zostały wymienione wyżej warunki i nie przekroczono terminu, to wystarczy złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed sądem lub notariuszem. Sytuacja dużo bardziej komplikuje się, gdy nie ma zgody obojga rodziców albo dziecko dziedziczy spadek będąc do niego powołanym jako pierwsze w kolejności. Trzeba też pamiętać, że nowe zasady dotyczące spadkobrania znajdują zastosowanie do spadków otwartych po 15 listopada 2023 r., a przed – jeżeli termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku nie upłynął do tej pory.

Nie masz pewności co powinieneś zrobić, by zabezpieczyć siebie i dziecko przed spadkiem obciążonym długami? Zapraszamy do kontaktu. Po rozważeniu Twojej sytuacji zaproponujemy Ci najbardziej optymalne rozwiązanie.