Podstępne nakłonienie do sporządzenia testamentu. Niegodność dziedziczenia.

Niegodność dziedziczenia to jedno z kluczowych zagadnień w polskim prawie spadkowym, które budzi wiele kontrowersji i wątpliwości interpretacyjnych. Analizując wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 139/16), przyjrzymy się bliżej przesłankom, które mogą prowadzić do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, a także zrozumieć różnicę między wadliwością oświadczenia woli a podstępnym nakłonieniem spadkodawcy do sporządzenia testamentu.

Przesłanki niegodności dziedziczenia

Zgodnie z art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego, niegodność dziedziczenia występuje w sytuacjach, gdy spadkobierca:

• dopuścił się umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub rażącego przestępstwa przeciwko czci spadkodawcy,
• podstępnie lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślnie ukrył lub zniszczył testament, podrobił go lub przerobił albo świadomie skorzystał z testamentu podrobionego lub przerobionego,
• uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach

W omawianym wyroku, Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił apelację powódki, która domagała się uznania pozwanej za niegodną dziedziczenia. Powódka twierdziła, że testament sporządzony przez jej ojca, został dokonany pod wpływem podstępnych działań pozwanej, co powinno skutkować uznaniem jej za niegodną dziedziczenia.

Kluczowe ustalenia sądu

Sąd uznał, że nawet jeśli spadkodawca sporządził testament w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji, to samo to nie jest równoznaczne z podstępnym nakłonieniem do jego sporządzenia. Co więcej, Sąd podkreślił, że aby można było uznać działanie pozwanej za podstępne, konieczne byłoby wykazanie, że miała ona pełną świadomość stanu zdrowia spadkodawcy oraz że świadomie wykorzystała ten stan w celu uzyskania korzystnego dla siebie testamentu.

Sąd wskazał również na istotną rolę notariusza, który jest zobowiązany do badania zdolności testatora do sporządzenia testamentu. W przypadku, gdy notariusz nie stwierdził żadnych przeszkód, trudno jest przyjąć, że pozwana działała w sposób podstępny.

Główna kwestia, nad którą pochylił się sąd, dotyczyła zarzutu podstępnego nakłonienia spadkodawcy do sporządzenia testamentu na korzyść jednej ze stron. Sąd dokładnie przeanalizował, czy działania strony pozwanej były celowe, świadome i nastawione na osiągnięcie korzyści kosztem innych potencjalnych spadkobierców.

W wyroku tym podkreślono konieczność ścisłego dowodzenia wszystkich przesłanek niegodności dziedziczenia. Fakt, że testament został sporządzony przez osobę mogącą mieć ograniczoną zdolność do świadomego podejmowania decyzji, nie jest sam w sobie wystarczający do uznania spadkobiercy za niegodnego.

Ponadto orzeczenie to zwraca uwagę na rozróżnienie między wadliwością oświadczenia woli a podstępnym nakłonieniem do sporządzenia testamentu. O ile pierwsza kwestia może być podstawą do unieważnienia testamentu, o tyle druga może prowadzić do poważniejszych konsekwencji, jak uznanie spadkobiercy za niegodnego.

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 03 września 2024 Wyświetleń: 279 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz