Praktyka pokazuje, że zakończenie związku zazwyczaj kończy się wzajemnymi pretensjami, licznymi niedomówieniami, przerzucaniem odpowiedzialności i urażonymi ambicjami byłych partnerów. Burzliwe zakończenia relacji wiążą się z wieloma problemami i sporami dotyczącymi m.in. podziału zgromadzonego majątku. Najwięcej trudności pojawia się jednak w momencie, gdy w całej zaistniałej sytuacji uczestniczy dodatkowa osoba – małoletnie dziecko.
Kwestie związane z opieką nad dziećmi należą do najbardziej zawiłych i budzących najwięcej emocji. Wszakże „miłości” do dziecka nie da się zważyć i podzielić jak chociażby w przypadku poszczególnych składników majątkowych, a jego dobro jest wartością fundamentalną, droższą od pieniędzy. Wielu rodziców mających do siebie wzajemny żal widzi w byłym partnerze potencjalne niebezpieczeństwo dla dobra swoich potomków. Niestety niektórzy wykorzystują je również dla realizacji własnych celów i ambicji. Chcąc złośliwie dokuczyć drugiemu rodzicowi utrudniają mu kontakt z dzieckiem, uniemożliwiając mu widywanie się i swobodne spędzanie czasu. Wiedząc, że w ten sposób wyprowadzają ogromnie bolesny cios w samo serce byłego partnera robią wszystko, aby tylko odizolować go od dziecka. Często w tego typu przypadkach nieodzowna staje się interwencja sądu, który w przypadku niemożności osiągnięcia kompromisu przez rodziców władczo określa w jaki sposób mają sprawować opiekę nad dzieckiem.
W przypadku kwestii związanych z małoletnimi sąd przy orzekaniu w pierwszym rzędzie kieruje się dobrem dziecka. Jest to wartość nadrzędna i fundamentalna, związana z tym, że dziecko nie jest w stanie zadbać o własne interesy i wymaga specjalnej opieki oraz troski. W założeniu orzeczenie sądu w przedmiocie realizacji kontaktów rodzica z małoletnim ma zakończyć powstały spór i wykreować nową, właściwą sytuację. Niestety często jest to tylko teoria, gdyż po zakończeniu postępowania zdarza się, że złośliwy rodzic w dalszym ciągu powołuje się na najróżniejsze okoliczności mające na celu blokować lub przynajmniej maksymalnie utrudnić drugiemu realizację orzeczonych kontaktów.
Ustawodawca zdaje sobie sprawę z istnienia problemu, dlatego też w przepisach prawa znajduje się szereg rozwiązań mających na celu wyegzekwowanie kontaktów rodzica z dzieckiem. Wachlarz jest naprawdę szeroki a przykładowe narzędzia to orzeczenie o realizacji kontaktów w obecności kuratora czy zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za niewykonywanie kontaktów.
Opisywany powyżej katalog ochrony uprawnień rodzica w zakresie kontaktów z dzieckiem w ostatnich latach uległ poszerzeniu. Rozwiązanie, o którym będzie mowa poniżej opiera się na założeniu, że realizacja kontaktów z dzieckiem nie powinna być postrzegana jedynie przez pryzmat małoletniego, ale również rodzica. Rodzica, który ma uczucia, kocha swoje dziecko i cierpi w momencie, gdy nie może się z nim widywać.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że więź rodzinna a co za tym idzie prawo do jej podtrzymywania jest dobrem osobistym człowieka, które podlega ochronie tak jak chociażby zdrowie, wolność czy swoboda sumienia. Katalog dóbr osobistych jest bowiem katalogiem otwartym i nie ogranicza się jedynie do tych wymienionych wprost w Kodeksie Cywilnym.
Przełomowe w tym zakresie okazało się orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. W jego treści Sąd dał wprost wyraz przekonaniu, że więź rodzicielska jest jednym z podstawowych dóbr osobistych człowieka, której naruszenie wiąże się ze znacznym cierpieniem psychicznym.
Wiedząc już, że uniemożliwianie realizacji kontaktów z dzieckiem jest naruszeniem dóbr osobistych należy odpowiedzieć na kolejne pojawiające się pytanie- co w związku z tym można zrobić? Jakie środki prawne wykorzystać i jakie konsekwencje mogą spotkać osobę doprowadzającą do powstania naruszeń.
Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego ochrona przed naruszeniami dóbr osobistych zakłada możliwość żądania sądowego orzeczenia obowiązku zaniechania naruszeń, usunięcia skutków naruszeń, złożenia oświadczenia odpowiedniej treści a także zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego za wyrządzoną krzywdę.
W opisywanym przypadku najbardziej adekwatnymi środkami wydaje się być żądanie zaniechania naruszeń bądź zobowiązania do zapłaty zadośćuczynienia. Ten drugi środek może okazać się najskuteczniejszy, gdyż oprócz spełnienia funkcji kompensacyjnej, a więc swoistego wynagrodzenia za doznaną krzywdę może być skutecznym narzędziem odstraszającym przed kolejnymi naruszeniami. Konieczność zapłaty byłemu partnerowi określonej kwoty bądź narażenie się na postępowanie egzekucyjne może być bowiem wyjątkowo skuteczną motywacją przed kolejnymi, nieprzemyślanymi czynami, szkodliwymi de facto zarówno obojgu rodzicom jak również dziecku.
Wytoczenie powództwa w przedmiocie ochrony naruszonych dóbr osobistych jest jednak związane z kilkoma „pułapkami” na które należy uważać. Po pierwsze, rozpoznawanie spraw dotyczących naruszenia dóbr osobistych należy do kognicji Sądów Okręgowych a nie jak co do zasady- Sądów Rejonowych. Po drugie żądając zadośćuczynienia pieniężnego należy odpowiednio określić wysokość żądanej kwoty a na jej podstawie oraz zgodnie z przepisami ustawy- określić właściwą wysokość opłaty sądowej. Po trzecie- kluczową kwestią, mogącą mieć przeważające znaczenie i warunkującą to, czy Sąd da wiarę wskazywanym twierdzeniom jest właściwe uargumentowanie swojego stanowiska i przedstawienie adekwatnych, wyczerpujących dowodów na jego poparcie.
Błędne określenie Sądu czy uiszczenie niewłaściwej opłaty to uchybienia, które można stosunkowo łatwo i bez konsekwencji naprawić. Przyjęcie zaś niewłaściwej strategii procesowej bądź błędne, nieprecyzyjne określenie stanowiska może doprowadzić do nieuwzględnienia żądania a co za tym idzie- mówiąc wprost – przegranej w procesie. Decydując się więc na zainicjowanie postępowania warto zasięgnąć porady profesjonalisty, który pomoże rozwiązać wszelkie pojawiające się problemy a także uczuli na możliwe błędy i zapobiegnie ich pojawieniu.
Podsumowując powyższe, należy wskazać, że powództwo o naruszenie dóbr osobistych pomimo tego, że jest znane polskiemu wymiarowi sprawiedliwości już od dawna jest stosunkowo nową i mało popularną alternatywą dla „klasycznych” instrumentów zmierzających do ochrony więzi rodzicielskiej i umożliwiającej realizację kontaktów rodzica z dzieckiem. Niewątpliwym plusem tejże instytucji jest to, że jej zastosowanie nie wyklucza użycie innych środków w związku z czym nie ma najmniejszych przeszkód przed dwutorowym działaniem i zainicjowaniem postępowania np. w przedmiocie ochrony naruszonych dóbr osobistych i orzeczeniu o realizacji kontaktów w obecności kuratora. Skuteczne przeprowadzenie takiego postępowania wymaga jednak odpowiedniego wyczucia i zastosowania właściwej strategii procesowej, dlatego odradza się podejmowanie spontanicznych, nieprzemyślanych działań podyktowanych emocjami i nie skonsultowanych uprzednio z profesjonalnym pełnomocnikiem.
Jeżeli niniejszy artykuł pomógł Państwu w rozwiązaniu problemu lub wzbudził Państwa zainteresowanie uprzejmie proszę o udostępnienie go, zostawienie komentarza i polubienie. Będzie to dla Nas wyraźny sygnał motywujący do dalszej pracy i tworzenia kolejnych treści.
Jednocześnie zachęcam do odwiedzin Naszego bloga. Znajdują się na nim treści dotyczące wielu dziedzin prawa w tym m.in prawa rodzinnego, spadkowego czy karnego. Jeżeli jednak Państwa zainteresowanie wzbudza nieporuszany dotychczas temat zapraszam do dzielenia się swoimi pomysłami w komentarzu. Dzięki temu udostępniane treści będą jeszcze bardziej zbliżone do Państwa oczekiwań.
Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów