Sądowi Najwyższemu przedstawiono do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne: "Czy dopuszczalne jest rozstrzygnięcie w wyroku orzekającym rozwód wniosku strony o stwierdzeniu wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego obciążającego ją na rzecz drugiego małżonka?".
W trakcie trwania związku małżeńskiego, Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim zasądził alimenty od jednego małżonka na rzecz drugiego. Po kilku latach małżonkowie ponownie stanęli przed sądem w celu rozstrzygnięcia powództwa o rozwód. Małżonek obciążony alimentami na rzecz swojego współmałżonka wniósł dodatkowo o orzeczenie o wygaśnięciu tego zobowiązania. Pozew o rozwód został uwzględniony, a żądanie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego oddalone jako przedwczesne. Sprawa zawisła przed sądem II instancji, który powziął wątpliwości, czy w wyroku rozwodowym dopuszczalne jest stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku zapłaty alimentów na rzecz drugiego małżonka orzeczonego w trakcie trwania związku małżeńskiego.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w przedstawionym stanie faktycznym, nałożenie obowiązku alimentacyjnego na współmałżonka miało miejsce w trakcie trwania związku małżeńskiego, a więc nastąpiło na podstawie art. 27 k.r.o., mówiącego o tym, że oboje małżonkowie mają obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny.
Stwierdził, że jeśli zajdą szczególne okoliczności, uzasadniające zmianę orzeczenia w zakresie wysokości alimentów lub samych alimentów co do zasady, zobowiązany może żądać zmiany orzeczenia w tym przedmiocie na podstawie art. 138 k.r.o. Podkreślił jednak, że jeśli zobowiązany do alimentów domaga się stwierdzenia ich wygaśnięcia z uwagi na orzeczenie rozwodu, to jego żądanie jest bezprzedmiotowe, z uwagi na to, iż obowiązek alimentacyjny nałożony na podstawie art. 27 k.r.o. wygasa z mocy samego prawa i nie może być egzekwowany. Może natomiast dochodzić pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek świadczenia alimentów, ale w osobnym postępowaniu.
Jeśli zaś zobowiązany domaga się wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego z datą wsteczną, to wówczas, może dochodzić tego w zwykłym postępowaniu procesowym (sprawy o rozwód są rozpoznawane w tzw. postępowaniu odrębnym). Możliwość dochodzenia stwierdzenia wygaśnięcia takich alimentów łącznie z powództwem o rozwód wyklucza art. 191 k.p.c.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1982 r. w sprawie III CZP 38/82.
radca prawny Arleta Dub-Brych
Obszar działania: Zawiercie, Myszków, Żarki, Janów,, Lelów, Koniecpol, Szczekociny, Dąbrowa Górnicza, Olkusz, Częstochowa, Katowice, Sosnowiec, Będzin, Mikołów, Kielce, Włoszczowa, Warszawa, Wrocław, Opole.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów