Pomimo tego, że stronami sprawy o rozwód są małżonkowie, to w praktyce rozwiązanie małżeństwa często niesie za sobą konsekwencje także dla innych osób. Są nimi w szczególności małoletnie dzieci. Czy odmowa zgody na rozwód z uwagi na dobro małoletnich dzieci uzasadnia oddalenie pozwu o rozwód? Czy sąd uzna taką odmowę za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego?
Małżonek złożył w sądzie pozew o rozwód. Podał, że od kilku lat nie mieszka wraz żoną, a wszystkie łączące ich więzi dawno już ustały. Małżonkowie mają wprawdzie pięcioro wspólnych dzieci, jednak tylko dwoje z nich jest jeszcze małoletnie. Córka mieszka z matką, a syn z nim. Pozwowi temu oponowała małżonka, wskazując, iż powód jest wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, a także że orzeczeniu rozwodu sprzeciwia się dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Sąd I instancji podzielił stanowisko pozwanej. Wprawdzie ustalił, że od kilku lat strony nie mieszkają razem, a łączące ich więzi uczuciowe, fizyczne i gospodarcze ustały, w związku z czym niewątpliwie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Jednak uznał, że zachodzą względy, które sprzeciwiają się orzeczeniu rozwodu. Są nimi po pierwsze brak zgody współmałżonki na rozwód (sąd ustalił że powód ponosi wyłączną winę za rozkład pożycia małżeńskiego), a także dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Powód nie zgodził się z rozstrzygnięciem sądu i złożył apelację, którą sąd II instancji oddalił. W zakresie winy powoda w rozkładzie więzi małżeńskich sąd zwrócił uwagę na to, że powód nie wykazał, aby pozwana w jakimkolwiek stopniu ponosiła winę za ustanie pożycia małżeńskiego. Wina taka została natomiast przypisana powodowi, który przez wiele lat agresywnie się wobec niej zachowywał (ubliżał jej, a nawet używał rękoczynów), był nadmiernie podejrzliwy - notorycznie zarzucając jej zdradę, a także związał się z inną kobietą. Okoliczności te, stanowią wystarczającą podstawę do uznania, że odmowa pozwanej zgody na rozwód, nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Także dobro wspólnych małoletnich dzieci przemawiało za oddaleniem powództwa, co znalazło odzwierciedlenie w opinii Rodzinnego Ośrodka Diagnostycznego. Także to rozstrzygnięcie zostało zaskarżone przez powoda.
Sąd Najwyższy oddalił kasację. Stwierdził, że w niniejszej sprawie zagrożenie dobra małoletnich dzieci nie jest jedynie hipotetyczne, albowiem ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż orzeczenie rozwodu negatywnie wpłynie na ich psychikę i rozwój. Sąd Najwyższy nie dopatrzył się także uchybień w ustaleniu wyłącznej winy powoda w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Nie stwierdził przy tym żadnych okoliczności wskazujących na to, aby odmowa zgody na rozwód była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Uzasadniona ona była bowiem dobrem wspólnych małoletnich dzieci. Brak było wobec tego podstaw do tego, aby przypisać pozwanej naganne motywy odmowy zgody na rozwód, o który ubiegał się małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1999 r. w sprawie III CKN 118/98.
radca prawny Arleta Dub-Brych
Obszar działania: Zawiercie, Myszków, Żarki, Janów,, Lelów, Koniecpol, Szczekociny, Dąbrowa Górnicza, Olkusz, Częstochowa, Katowice, Sosnowiec, Będzin, Mikołów, Kielce, Włoszczowa, Warszawa, Wrocław, Opole.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów