Często zdarza się tak, że pozew o rozwód składa małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, zupełnie nie zdając sobie sprawy, że sama trwała destrukcja małżeństwa, może nie wystarczyć do uwzględnienia jego żądania. Nie można zatem wykluczyć sytuacji, że pomimo zupełnego i trwałego rozkładu wszelkich więzi małżeńskich, do orzeczenia rozwodu nie dojdzie, jeśli drugi małżonek (niewinny) nie wyrazi na to zgody, chyba że jego odmowa zgody na rozwód zostanie w danych okolicznościach uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.
Jakkolwiek przesłanka wyrażenia zgody małżonka niewinnego na rozwód jest oczywista i nie wymaga wykładni, tak już kwestia sprzeczności z zasadami współżycia społecznego braku zgody nastręcza wiele wątpliwości. Trudno po samej jej treści jednoznacznie stwierdzić, kiedy odmowa zgody spowoduje oddalenie powództwa o rozwód, a kiedy nie będzie stanowiła takiej przeszkody. Z analizy orzecznictwa wynika, że z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia, jeśli jej motywy zasługują na potępienie z moralnego punktu widzenia. W jednej z uchwał Sąd Najwyższy stwierdził, że chodzi przede wszystkim o takie sytuacje, gdy małżonek niewinny odmawia zgody na rozwód wyłącznie w zamiarze szykany, zemsty lub z nienawiści do małżonka niewinnego. Nie są to jednak jedyne sytuacje, gdy brak zgody na rozwód zostanie oceniony jako sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Podkreślić w tym miejscu należy, że mogą występować okoliczności, w których odmowa zgody na rozwód uzasadniona poczuciem krzywdy, z jednej strony nie będzie oceniana jako odmowa moralnie niewłaściwa a z drugiej zostanie potraktowana jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Badając kwestię odmowy zgody na rozwód, sąd będzie także rozważał pod kątem zasad współżycia społecznego, zasadność utrzymywania już tylko formalnego i nieistniejącego w praktyce związku małżeńskiego. Należy bowiem mieć na uwadze pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale całej izby z dnia 18 marca 1968 r. w sprawie III CZP 70/66, zgodnie z którym „Nadal więc aktualne pozostaje założenie, że rozwód ma na celu wyeliminowanie szkody, jaką z punktu widzenia społecznego byłoby utrzymywanie formalnych węzłów małżeńskich, gdy małżeństwo nie istnieje faktycznie i nie ma szans dalszego jego funkcjonowania. Nie uległ też zmianie pogląd, że motywem zakazu rozwodu na żądanie małżonka wyłącznie winnego rozkładu są względy natury społeczno - wychowawczej, które nie pozwalają na orzeczenie rozwodu wówczas, gdy mogłoby to stać się zachętą do samowolnego zrywania małżeństw lub lekceważenia obowiązków rodzinnych.” Poglądy te stanowią niejako wytyczne dla sądów orzekających o rozwodzie z powództwa małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Przy ocenie odmowy zgody na rozwód jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego, sądy będą miały także na uwadze sytuację małoletnich dzieci małżonków- nie tylko wspólnych.
radca prawny Arleta Dub-Brych
Obszar działania: Zawiercie, Myszków, Żarki, Janów,, Lelów, Koniecpol, Szczekociny, Dąbrowa Górnicza, Olkusz, Częstochowa, Katowice, Sosnowiec, Będzin, Mikołów, Kielce, Włoszczowa, Warszawa, Wrocław, Opole.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów