Ustanowienie przez małżonków rozdzielności majątkowej w drodze umowy, nie nastręcza żadnych wątpliwości. Jeżeli wolą małżonków jest zawarcie takiej umowy, to wystarczy wizyta u notariusza, który na ich życzenie sporządzi stosowny akt. Co jednak w sytuacji, gdy jeden z małżonków odmawia ustanowienia rozdzielności majątkowej w takim trybie? Czy drugi małżonek może domagać się ustanowienia rozdzielności majątkowej pomimo braku zgody współmałżonka? Czy możliwe jest ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną?
Na powyższe pytanie należy udzielić - co do zasady - twierdzącej odpowiedzi. Nie jest to jednak problem, który pomoże rozwiązać notariusz. Przepisy przewidują możliwość domagania się ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej przez sąd. Nie oznacza to jednak, że każdy wniosek złożony do sądu, zostanie pozytywnie rozpoznany. Trzeba bowiem wykazać ważne powody, które uzasadniają ustanowienie rozdzielności.
Brak jest w przepisach prawa definicji ważnych powodów , które uzasadniałyby ustanowienie przez sąd przymusowej rozdzielności, a zatem każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie.
Data ustalenia rozdzielności ma bardzo istotne znaczenie w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków, bowiem stan i skład majątku małżonków będzie badany właśnie na tę datę.
Orzecznictwo stoi na stanowisku, iż przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia rozdzielności, należy rozumieć taką sytuację, która może zagrażać interesowi majątkowemu jednego z małżonków, a ustawowy ustrój małżeński zagraża dobru rodziny.
Dobrym przykładem ważnego powodu ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, jest nadmierne zadłużanie się przez jednego małżonka w związku z hazardem, czy też pozostawanie przez małżonków w faktycznej separacji (czyli nie orzeczonej przez sąd) uniemożliwiającej im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.
Warto również zaznaczyć, iż w wyjątkowych wypadkach rozdzielność majątkową można ustanowić z datą wcześniejszą niż wniesienie powództwa, w szczególności jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Bardzo często małżonkowie nie mieszkają wspólnie, nie prowadzą razem gospodarstwa domowego, prowadzą oddzielne budżety i nie są w stanie porozumieć się w kwestiach finansowych, a dodatkowo jeden z nich bez wiedzy drugiego zaciąga zobowiązania finansowe, dokonuje rozporządzeń wspólnym majątkiem, czy też trwoni wspólny majątek, o czym ten drugi dowiaduje się z otrzymanego od komornika pisma. W takiej sytuacji pozew o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest jak najbardziej uzasadniony.
Nie zawsze jednak zadłużanie się jednego małżonka będzie uzasadniało uwzględnienie wniosku. Podkreślić należy, iż ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej nie może następować z pokrzywdzeniem wierzycieli. Często bowiem małżonkowie wnoszą do sądu pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej jedynie po to, aby uniknąć egzekucji długów. Toteż sąd w każdej takiej sprawie będzie badał czy ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną faktycznie istnieją.
radca prawny Arleta Dub-Brych
Obszar działania: Zawiercie, Myszków, Żarki, Janów,, Lelów, Koniecpol, Szczekociny, Dąbrowa Górnicza, Olkusz, Częstochowa, Katowice, Sosnowiec, Będzin, Mikołów, Kielce, Włoszczowa, Warszawa, Wrocław, Opole.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów