Prawo Karne

Z początkiem nowego roku więcej skazanych może skorzystać z instytucji dozoru elektronicznego. Przeczytaj poniższy artykuł oraz dowiedz się, kto może ubiegać się o wyrażenie zgody na tzw. bransoletkę.

 

Spis treści:

• Czym jest dozór elektroniczny?
• Kto decyduje o dozorze elektronicznym?
• Warunki techniczne odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego?
• Dla kogo przewidziany został dozór elektroniczny?
• Kto może złożyć wniosek o dozór elektroniczny?
• Jak często można składać wnioski o dozór elektroniczny?
• Zasady odbywania kary w dozorze elektronicznym.
• Przerwa w wykonywaniu dozoru elektronicznego
• Co zmieniło się od stycznia 2023 r. w dozorze elektronicznym?

 

Czym jest dozór elektroniczny?

 

Istota dozoru polega na tym, że skazany odbywa karę w miejscu swojego zamieszkania. W tym czasie podlega kontroli sądu poprzez nadajnik instalowany na nodze. Emitowany sygnał pozwala stwierdzić, czy skazany stosuje się do nałożonego na niego obowiązku. Jeżeli oddali się z miejsca odbywania dozoru, sąd natychmiast otrzymuje o tym informację. W takich przypadkach skazany może zostać skierowany do odbycia reszty kary w zakładzie karnym.

 

Odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego stanowi alternatywę dla kary pozbawienia wolności odbywanej w zakładzie karnym. Wiąże się dla skazanego ze znacznie mniejszymi dolegliwościami. Zamiast trafić do zakładu, w dalszym ciągu może funkcjonować w dotychczasowym środowisku. Dozór nie wyklucza możliwości wykonywania pracy, podejmowania nauki lub spędzania czasu z rodziną. Na potrzeby skazanego określa się przedziały czasowe, w ramach których może opuścić miejsce zamieszkania. Maksymalnie wynoszą 12 godzin w ciągu dnia.

 

Kto decyduje o dozorze elektronicznym?

 

Zgody na odbycie kary w takim systemie udziela sąd okręgowy właściwy dla zakładu karnego, w którym skazany przebywa. 

Pozwolenia może również udzielić komisja penitencjarna powoływana przez dyrektora zakładu karnego.

 

Warunki techniczne odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego?

 

Przede wszystkim muszą istnieć odpowiednie warunki techniczne. Obejmują one liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów, oraz możliwości organizacyjne ich obsługi. Nadajnik po założeniu powinien gwarantować nieprzerwane połączenie z centralą monitorowania. Skazany nie ma możliwości, aby swobodnie go ściągnąć lub modyfikować zaprogramowane w nim informacje. W razie próby zdjęcia lub uszkodzenia nadajnika centrala jest o tym natychmiast powiadamiana. Skazany jest więc zobowiązany do zapewnienia stałego źródła zasilania oraz utrzymania nadajnika w należytym stanie.

 

Dozór elektroniczny wykonywany w miejscu zamieszkania może być uciążliwy dla pozostałych pełnoletnich domowników. Z tego względu wymaga się, aby był poprzedzony ich zgodą wyrażoną na piśmie. Powinna ona obejmować również wszelkie czynności techniczne związane z instalacją nadajnika i jego dalszą kontrolą.

 

Na zarządzenie sędziego penitencjarnego albo komisji, kurator sądowy ustala, kto zamieszkuje ze skazanym. Pozyskuje dane personalne tych osób oraz udziela im pouczeń co do konsekwencji wykonywania kary po założeniu bransolety.

 

Zgoda na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego może zostać udzielona, jeżeli:

• kara pozbawienia wolności nie przekracza jednego roku i 6 miesięcy,
• kara pozbawienia wolności nie przekracza 3 lat, a do odbycia pozostało nie więcej niż 6 miesięcy,
• skazanie nie nastąpiło w warunkach recydywy wielokrotnej,
• skazany ma określone miejsce stałego pobytu.

 

Wskazane powyżej przesłanki mają charakter ocenny. Udzielając pozwolenia, sąd powinien mieć na uwadze także cechy sprawcy, jego postawę, właściwości i warunki osobiste. 

 

Bransoletę można stosować w stosunku do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności:

• nieprzekraczających w sumie 1 roku i 6 miesięcy,
• których suma nie przekracza 3 lat i pozostało do odbycia nie więcej niż 6 miesięcy.

 

Dla kogo przewidziany został dozór elektroniczny?

 

Można wyróżnić dwie kategorie skazanych. Do pierwszej z nich zaliczają się skazani, którzy nie rozpoczęli jeszcze wykonywania kary w zakładzie. Wobec nich pozwolenie na zastosowanie dozoru może zostać wyrażone, jeżeli:

• względy bezpieczeństwa,
• stopień demoralizacji,
• a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.

 

Do drugiej grupy należą skazani, którzy zostali już osadzeni. Zezwolenie dotyczy wówczas reszty kary pozostałej do odbycia. Za zwolnieniem skazanego z zakładu musi przemawiać jego dotychczasowa postawa i zachowanie.

 

Kto może złożyć wniosek o dozór elektroniczny?

 

Skazany nie jest jedyną osobą, która może we własnym imieniu zwracać się do sądu. Oprócz niego do złożenia wniosku uprawnieni są: obrońca, prokurator, sądowy kurator zawodowy oraz dyrektor zakładu karnego.

Wniosek wraz z uzasadnieniem należy złożyć na piśmie. Sąd wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Postanowienie jest zaskarżalne zażaleniem.

Jak często można składać wnioski o dozór elektroniczny?

 

Nawet jeżeli wniosek lub zażalenie skazanego zostanie rozpatrzone negatywnie, jeszcze nie wszystko stracone. Wniosek można ponawiać, pamiętając jednak o zachowaniu terminów. Wystarczy, że kolejny wniosek zostanie złożony po upływie trzech miesięcy.

 

Powyższe rozwiązanie ma zabezpieczyć sądy przed nadmiernym napływem wniosków. Jednocześnie zakreśla minimalny okres, w trakcie którego mogą pojawić się nowe okoliczności uzasadniające wystąpienie z wnioskiem.

 

Zasady odbywania kary w dozorze elektronicznym.

 

Skazany zobowiązany jest do podporządkowania się rygorom wynikającym z dozoru elektronicznego. W celu realizacji kary konieczne jest zapewnienie odpowiednich warunków technicznych. Skazany powinien zatem współpracować z organami w sposób pozwalający na określenie terminów instalacji lub kontroli nadajników.

 

Niebudzącym wątpliwości obowiązkiem jest konieczność stałego noszenia nadajnika. Jak już zostało uprzednio wspomniane, skazany nie może w żaden sposób regulować jego działania. Niemożliwym jest również zdjęcie nadajnika przed zakończeniem wykonywania kary. Wyjątkiem jest sytuacja zagrożenia życia i zdrowia. Wówczas kurator zawodowy może wyrazić zgodę na odinstalowanie rejestratora stacjonarnego lub usunięcie nadajnika.

 

Skazany zobowiązany jest dbać o powierzone mu mienie oraz chronić je przed zniszczeniem. Powinien również zapewnić stałe źródło zasilania w celu utrzymania kontaktu z centrum monitorowania.

 

W razie konieczności podmiot dozorujący wykonywanie kary dokonuje naprawy lub wymiany urządzenia. Skazany ma obowiązek zapewnić odpowiednie warunki oraz udostępnić mienie na wyraźne żądanie.

 

Skazanego dotyczą również inne obowiązki, wśród których najważniejsze to:

• udzielanie wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary,
• stawianie się na wezwania sędziego i kuratora,
• pozostawanie we wskazanym przez sąd albo komisję penitencjarną miejscu i czasie,
• odbieranie połączeń przychodzących do rejestratora stacjonarnego,
• umożliwianie kuratorowi wstępu do mieszkania, gdzie zainstalowano rejestrator,
• udzielanie osobom upoważnionym wyjaśnień, także przy użyciu rejestratora stacjonarnego.

 

Oprócz obowiązków skazany ma również pewien zakres uprawnień. Ma prawo m.in. oddalić się z miejsca odbywania dozoru na czas nieprzekraczający 12 godzin dziennie. Sąd penitencjarny albo komisja penitencjarna określa w tym celu przedziały czasu w ciągu doby. W tym okresie skazany może:

• podjąć się świadczenia pracy,
• korzystać z posług religijnych,
• sprawować opiekę nad osobą małoletnią lub chorą,
• kształcić się lub wykonywać własną twórczość,
• korzystać z zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych,
• komunikować się z obrońcą lub innymi osobami np. przedstawicielami stowarzyszeń,
• komunikować się z fundacjami, organizacjami, instytucjami lub osobami godnymi zaufania,
• utrzymywać więzi z rodziną lub bliskimi osobami,
• korzystać z opieki medycznej lub terapii,
• dokonywać niezbędnych zakupów.

 

Czy skazany może opuścić miejsce wykonywania dozoru elektronicznego?

 

Może, ale tylko w pewnych przypadkach. Kurator zawodowy udzieli skazanemu zgody, jeżeli pojawią się istotne względy zdrowotne, rodzinne lub osobiste. Należą do nich np. konieczność opieki nad bliską osobą lub wzięcia udziału w uroczystościach pogrzebowych. Zgody udziela się na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni.

 

W miarę potrzeby skazanemu może w tym czasie towarzyszyć osoba najbliższa lub osoba godna zaufania. Ta ostatnia powinna odznaczać się odpowiednimi cechami i postępować zgodnie z przepisami prawa. W tym celu musi spełniać następujące warunki:

• korzystanie z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
• brak skazania za przestępstwo umyślne,
• brak pozbawienia praw rodzicielskich lub opiekuńczych,
• rękojmia należytego wykonywania obowiązków.

Informację dotyczącą pozwolenia na opuszczenie miejsca dozoru otrzymuje prezes sądu, upoważniony sędzia lub sędzia penitencjarny. Wprowadza się ją również do systemu komunikacyjno-monitorującego.

 

Pamiętaj, że zezwolenie może zostać cofnięte. Następuje w przypadku uzasadnionej obawy, że skazany w okresie zezwolenia może naruszyć porządek prawny. Po cofnięciu skazanemu nie udziela się ponownego zezwolenia.

 

Przerwa w wykonywaniu dozoru elektronicznego

 

Sąd penitencjarny może zarządzić przerwę w wykonywaniu kary, jeżeli zaistnieją ważne względy zdrowotne lub osobiste. Przerwa to okres od momentu usunięcia przez podmiot dozorujący środków technicznych aż do ich ponownej instalacji.

 

Skorzystanie z przerwy może być wskazane np. jeżeli skazany oczekuje na przeprowadzenie zabiegu medycznego. Jeżeli jednak w następstwie jego stan ulegnie pogorszeniu, 7-dniowa przerwa może okazać się niewystarczająca. W takim przypadku sąd może zawiesić postępowanie na czas trwania przeszkody (K. Dąbkiewicz, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2018).

 

Przerwa może zostać odwołana w razie ustania przyczyny lub jeśli skazany korzysta z niej w innym celu. Podobnie sąd postąpi, gdy skazany rażąco narusza porządek prawny, np. popełni wykroczenie. Na to postanowienie przysługuje zażalenie.

 

Co zmieniło się od stycznia 2023 r. w dozorze elektronicznym?

 

Przede wszystkim większa liczba skazanych może teraz składać wnioski o tzw. bransoletkę. Zgodnie z brzmieniem nowych przepisów obejmuje on również skazanych na karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata, którym do opuszczenia zakładu pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy. Ponownie pojawia się warunek braku recydywy.

 

Podobnie w przypadku skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które ma odbyć kolejno. Dozór jest możliwy do orzeczenia, jeśli kary:

• nie przekraczają w sumie 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności lub
• których suma jest niższa niż 3 lata, jeżeli do odbycia kary w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy.

 

Wskazane przepisy mają na celu wprowadzenie „rozluźnienia” w więziennictwie. Jest to również dobre rozwiązanie dla osób, które po raz pierwszy mają styczność z zakładem karnym. Dzięki temu są w stanie realizować karę w warunkach wolnościowych. Pod tym kątem trzeba dostrzec wyraźne pozytywy płynące z ostatniej zmiany. Jeżeli zastanawiasz się nad złożeniem wniosku lub masz wątpliwości związane z dozorem elektronicznym, zachęcam do kontaktu z Kancelarią.

 

Podsumowanie:

• Dozór elektroniczny polega na wykonywaniu kary w miejscu wyznaczonym przez sąd pod stałym nadzorem sprawowanym przy użyciu urządzeń technicznych. 
• W sprawach dozoru orzeka sąd penitencjarny, w okręgu którego skazany przebywa albo komisja penitencjarna w zakładzie karnym, w którym skazany jest osadzony.
• Pozwolenie na dozór może uzyskać skazany na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1,5 roku albo na karę niższą niż 3 lata pozbawienia wolności, jeśli do końca kary w zakładzie pozostała część w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy.
• Skazany może w określonych przedziałach czasowych podejmować aktywności poza miejscem wykonywania dozoru, w szczególności w celu świadczenia pracy lub spędzania czasu z rodziną.

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 21 marca 2023 Wyświetleń: 902 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz