Postępowanie w sprawie o rozwód często wiąże się z przykrymi doświadczeniami dla rozwodzących się małżonków. Praktyka pokazuje, że rozwód bez orzekania o winie minimalizuje te przykre doświadczenia gdyż małżonkowie są zgodni co do konieczności rozwiązania małżeństwa przez rozwód i nie chcą nawzajem obarczać się winą za zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Wówczas postępowanie przed sądem jest rzeczowe i w odbywa się w oparciu o zgodne stanowisko stron, nie ma też konieczności przeprowadzenia rozbudowanego postępowania dowodowego i bardzo często ogranicza się ono jedynie do przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. Faktem jest, iż w takich okolicznościach sąd może orzec rozwód już na pierwszej rozprawie. Jednakże zupełnie inaczej wygląda postępowanie przed sądem w sprawie o rozwód z orzeczeniem o winie. Najczęściej w takich przypadkach postępowanie przed sądem trwa stosunkowo długo, gdyż konieczne jest rzetelne przeprowadzenie postępowania dowodowego. Sąd musi rozważyć wszelkie okoliczności wskazane przez strony. Dowodami w sprawie rozwodowej mogą być zeznania samych zainteresowanych rozwodzących się małżonków przesłuchanych w charakterze strony, ale też zeznania wskazanych przez nich świadków. Coraz częściej jednak dochodzi do sytuacji, że np. ten z małżonków, który chce wystąpić z powództwem przygotowuje się do sprawy rozwodowej przez jakiś czas i gromadzi materiały, które mają w postępowaniu przed sądem odegrać rolę dowodów. Mogą to być zdjęcia, nagrania czy wiadomości z różnego rodzaju komunikatorów czy portali społecznościowych takich jak Facebook albo Instagram. Dodatkowo należy zaznaczyć, że zdarza się, iż małżonkowie zbierając materiał dowodowy nagrywają siebie nawzajem (najczęściej bez zgody i wiedzy drugiego małżonka), dokonując zapisu obrazu czy dźwięku z sytuacji życia codziennego. Montują rejestratory dźwięku czy obrazu w domach/mieszkaniach, samochodach itp.
Powstaje jednak pytanie czy taki zapis obrazu albo dźwięku, do którego zarejestrowania doszło bez wiedzy i zgody drugiego małżonka może stanowić dowód w postępowaniu przed sądem w sprawie o rozwód ? Na początek należy wskazać, że warto zwrócić się o pomoc do profesjonalnego pełnomocnika, który oceni wartość i przydatność zebranych dowodów i będzie w stanie stwierdzić, które z nich mogą pomóc klientowi w sprawie, a które wręcz przeciwnie - zaszkodzą i lepiej będzie aby nie zasiliły materiału dowodowego.
Często małżonkowie mają dylemat czy nagrania rozmów mogą stanowić dowód jeżeli zostały zarejestrowane bez wiedzy i zgody osoby/osób, które biorą w nim udział. Brak jest także przepisów, które regulowałyby dopuszczalność takich dowodów. Jak wcześniej wskazano, dowodem mogą być wszelkie fakty, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w postępowaniach w sprawie o rozwód, bardzo często rejestracja obrazu czy dźwięku jest jedyną możliwością aby udowodnić przed sądem podnoszone okoliczności. Jednakże w każdej sprawie sąd postępuje stosownie do konkretnych okoliczności danego postępowania rozwodowego, zatem wyłącznie do jego oceny należy dopuszczalność takich dowodów.
Orzecznictwo w zakresie dopuszczalności dowodu z zapisu obrazu, dźwięku lub obrazu i dźwięku w postępowaniach w sprawach o rozwód nie jest jednolite. Można uznać, iż istnieją „dwa obozy” co do orzekania w tym przedmiocie. W wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 6 lipca 1999r., w sprawie sygn.akt I ACa 380/99 sąd wskazał w uzasadnieniu, iż „ochroną art. 23. k.c. objęte jest prawo do swobody wypowiedzi, wyboru rozmówcy i tajemnica rozmowy. Gromadzenie materiału dowodowego w procesie i prezentowanie go przez strony nie powinno odbywać się z naruszeniem zasad współżycia społecznego”. W dalszym wywodzie Sąd podniósł, iż „Należy podkreślić, że pozwana decydując się na podsłuchiwanie i nagrywanie rozmów powódki z synem i innymi osobami, kierowała się złym zamiarem.” - wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 6 lipca 1999r., w sprawie sygn.akt I ACa 380/99.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 stycznia 2008r., w sprawie sygn.akt I ACa 1057/07 wskazał, że „podstępne nagranie prywatnej rozmowy godzi w konstytucyjną zasadę swobody i ochrony komunikowania się, a dowody uzyskane w sposób sprzeczny z prawem nie powinny być dopuszczane w postępowaniu cywilnym”.
Przeciwne zaś stanowisko znajdziemy w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2003r., w sprawie sygn.akt IV CKN 94/01, który bezspornie wskazał, iż dowód z nagrań może stanowić podstawę rozstrzygnięcia: „Dopuszczone jako dowód nagranie z rozmów telefonicznych mogły tylko wskazywać na dalsze, także istotne przyczyny prowadzące do pogłębienia się rozkładu więzi małżeńskiej między stronami. Trafnie Sąd Apelacyjny przyjął, że nie ma zasadniczych powodów do całkowitej dyskwalifikacji kwestionowanego przez pozwaną dowodu z nagrań rozmów telefonicznych, nawet jeżeli nagrań tych dokonywano bez wiedzy jednego z rozmówców. Skoro strona pozwana nie zakwestionowała skutecznie w toku postępowania autentyczności omawianego materiału, to mógł on służyć za podstawę oceny zachowania się pozwanej w stosunku do pozwanego (...)”
Jak już wspomniano, linia orzecznicza w przedmiocie dopuszczalności dowodów z zarejestrowanego dźwięku czy obrazu w postępowaniu przed sądem w sprawie o rozwód, nie jest jednolita. Pomimo przeciwstawnych rozstrzygnięć w bazach orzeczeń sądowych znajdziemy bardzo szeroki wachlarz orzeczeń, zarówno takich które potwierdzają zasadność wykorzystania materiałów z nośników, jak również takich, które stanowczo odrzucają taką możliwość. W zależności od konkretnych okoliczności faktycznych sprawy i charakteru w jakiej się w niej występuje można znaleźć orzecznictwo sądów na poparcie swojego stanowiska. Jednakże co do zasady w sytuacjach gdy na nośniku znajdują się nagrania np. rozmowy, które bezspornie wskazują na wyłączną winę małżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron postępowania może stanowić dowód w sprawie, tym bardziej jeżeli zarejestrowane materiały/okoliczności potwierdzą inne dowody dopuszczone w sprawie. W każdym przypadku należy pamiętać, iż ocena dopuszczalności wniosków dowodowych zawsze należy do decyzji sądu orzekającego. Na tle konkretnych okoliczności danego postępowania trzeba mieć również na względzie postać osoby rejestrującej zapis obrazu/dźwięku, gdyż może ona stanowić przesłankę określającą, że samo dokonanie czynności nagrywania nie będzie sprzeczne z prawem i nie będzie stanowiło naruszenia konstytucyjnego prawa do prywatności.
Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów