W obecnej sytuacji wielu przedsiębiorców wychodząc naprzeciw panującym warunkom w czasie epidemii koronawirusa decyduje się na ograniczenie działalności swoich firm. Oczywiście nie chodzi o samą okoliczność świadczenia usług, a jedynie miejsca i formy wykonywania pracy przez pracowników. W sytuacji, gdy u danego pracodawcy jest taka sposobność wielu przedsiębiorców stwarza możliwość i warunki do wykonywania pracy przez pracowników z domowego zacisza. Praca zdalna wydaje się być o tyle rozsądnym rozwiązaniem, że pracodawca nie naraża zarówno zdrowia i życia swojego i swojej rodziny, jak również pracowników i ich bliskich, a także kontrahentów, klientów, z którymi na co dzień (w normalnych warunkach) odbywają się spotkania biznesowe. W tych szczególnych okolicznościach konieczne jest ograniczenie kontaktów międzyludzkich, a tym samym bezpośredniego kontaktu w linii pracodawca – pracownik.
Nie ulega wątpliwości, że obecnie wielu przedsiębiorców zmaga się z ogromnymi problemami finansowymi, których rozwiązanie niejednokrotnie sprowadza się do ograniczenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, a w konsekwencji do rozwiązywania umów o pracę z pracownikami. Co zatem w sytuacji kiedy pracodawca zdecyduje się na rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w formie zdalnej, a wypowiedzenie prześle do pracownika drogą elektroniczną za pośrednictwem e-maila? Czy takie wypowiedzenie jest skuteczne i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa?
Z przepisów kodeksu pracy bezspornie wynika, iż rozwiązania umowy o pracę może dokonać każda ze stron. Warto również zaznaczyć, że rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić: na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (tj. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (tj. rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia).
Co do zasady, oświadczenie każdej ze stron (niezależnie od tego czy będzie to oświadczenie pracodawcy czy oświadczenie pracownika) o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno mieć bezwzględnie formę pisemną. Dodatkowo po stronie pracodawcy istnieje również obowiązek wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenia, a także pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy. Oczywiście najczęstszą praktyką jest wypowiadanie umów o pracę właśnie w formie pisemnej. W sytuacji kiedy nie jest możliwym aby pisemne wypowiedzenie umowy o pracę przekazać pracownikowi osobiście, pracodawca może dokonać tej czynności przez doręczenie wypowiedzenia poprzez wysłanie go pracownikowi przesyłką poleconą i w takich okolicznościach będzie ono skuteczne. W momencie odbioru przesyłki poleconej przez adresata lub inna osobę upoważnioną do jej odbioru (domownika) wypowiedzenie umowy o pracę zostaje uznane za prawidłowo doręczone. Co więcej zaniechanie przez adresata odbioru przesyłki poleconej nie wyłącza uznania jej za skutecznie doręczoną, gdyż po jej drugim awizowaniu przez pocztę uznaje się, że została ona doręczona.
Daleko idące wątpliwości budzi natomiast wypowiedzenie umowy o pracę za pośrednictwem poczty elektronicznej (poprzez e-mail). Istotne jest, iż dla zachowania formy pisemnej wypowiedzenia umowy o pracę warunkiem obligatoryjnym jest złożenie przez pracodawcę (lub osobę do tego upoważnioną) własnoręcznego podpisu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2009r., sygn. akt I PK 58/09 - „ oświadczenie woli może być sporządzone w różny sposób (na przykład pismem ręcznym, maszynowym, wydrukiem komputerowym), ale pod dokumentem powinien figurować własnoręczny podpis składającego oświadczenie”.
Nie ulega wątpliwości, że doręczenie pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę drogą elektroniczną nie może być w żadnym przypadku opatrzone własnoręcznym podpisem pracodawcy (skan, zdjęcie nawet podpisanego wypowiedzenia umowy o pracę stanowi wyłącznie jego kopię oraz czynność ta odbędzie się z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa dotyczącymi formy pisemnej wypowiedzenia). Natomiast nie jest zgodne z prawdą, iż wypowiedzenie umowy o pracę nie jest w ogóle możliwe za pośrednictwem wiadomości e-mail. Pomocne w takich okolicznością będą wówczas przepisy kodeksu cywilnego. Mając na uwadze, że wypowiedzenie umowy o pracę stanowi oświadczenie woli którejkolwiek ze stron, zatem zgodnie z art. 61 §2 kodeksu cywilnego: „Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią”. Obecny stan prawny stwarza po stronie pracodawcy możliwość złożenia oświadczenia woli z wykorzystaniem drogi elektronicznej, ale pod warunkiem użycia kwalifikowanego podpisu elektronicznego. W przypadku nie posłużenia się przez pracodawcę kwalifikowanym podpisem elektronicznym, czynność ta będzie wadliwa, ale nadal skuteczna. Wspomniana wadliwość daje pracownikowi prawo skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, w którym przysługiwać mu będzie roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie. Co istotne – zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę może być dokonane poprzez każdą czynność, zachowanie, przejaw woli, który w sposób dorozumiany wyraża wolę pracodawcy do wypowiedzenia umowy o pracę.
W każdym przypadku należy pamiętać, iż dochodzenie roszczeń przez pracownika możliwe jest wtedy, gdy pracownik zaskarży wypowiedzenie umowy o pracę i wystąpi z pozwem do sądu pracy, gdyż ochrona pracownika możliwa jest wyłącznie na jego żądanie.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów