Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to bez wątpienia jedna z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej. Jest ona bardzo atrakcyjna przede wszystkich dla wspólników spółki gdyż są oni zwolnieni z osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Ta regulacja może być niepokojąca dla potencjalnych wierzycieli, gdyż co do zasady – za jej zobowiązania odpowiedzialność ponosi sama spółka. Niejednokrotnie zdarza się, że przedsiębiorstwo prowadzone w formie spółki z o.o. boryka się z poważnymi kłopotami finansowymi, które często mogą prowadzić do jej niewypłacalności. Wówczas kto odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki z o.o.? Czy wobec organów spółki można wyciągnąć konsekwencje za działania sprzeczne z jej interesem?
Istnieje wyjątek od zasady, iż za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada sama spółka, co może być nadzieją a zarazem możliwością dla wierzycieli spółki na wyegzekwowanie wierzytelności. Zgodnie z art. 299 § 1 kodeksu spółek handlowych „Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania”. Członkowie zarządu odpowiadają za zobowiązania spółki osobiście – a więc całym swoim majątkiem, a odpowiedzialność ta ma charakter nieograniczony co oznacza, że członek zarządu ponosi odpowiedzialność zarówno osobistym majątkiem obecnym jak i przyszłym. Członkowie zarządu ponoszą solidarną odpowiedzialność za niezaspokojone zobowiązania spółki w sytuacji, jeżeli oczywiście roszczenie zostanie zgłoszone przez wierzycieli w terminie. Wygaśnięcie roszczenia wierzyciela wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zamyka mu drogę do dochodzenia wierzytelności w oparciu o solidarną odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. Co również istotne – aby wierzyciel mógł dochodzić swoich roszczeń od członków zarządu musi wcześniej wykazać, że majątek spółki nie pozwala na zaspokojenie jego należności.
W praktyce wierzyciel musi wystąpić na drogę postępowania sądowego przeciwko samej spółce z pozwem o zapłatę i dopiero po przeprowadzeniu bezskutecznego postępowania egzekucyjnego może skierować powództwo przeciwko członkom zarządu. Nie jest dopuszczalne alby aby jednym pozwem dochodzić roszczenia od spółki i od członków jej zarządu. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla członków zarządu, gdyż ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki zostaje rozłożona na późniejszy czas a w przypadku opieszałości wierzyciela szybko się przedawnia.
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki wyłącznie za okres od kiedy pełnili tą funkcję. Zgodnie z ugruntowanymi już poglądami w doktrynie i w orzecznictwie członek zarządu nie tylko nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które powstały zanim został powołany do pełnienia tej funkcji, ale także za te, które powstały w czasie w którym, pomimo bycia członkiem zarządu nie mógł sprawować zarządu majątkiem spółki. Ponadto zarząd odpowiada za zobowiązania powstałe w okresie pomiędzy powstaniem niewypłacalności spółki a zgłoszeniem jej do upadłości”.
Członek zarządu może uwolnić się od ponoszenia osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. gdy we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu. Członek zarządu zwolniony jest także z odpowiedzialności, gdy wykaże że niezłożenie w/w wniosków nastąpiło bez jego winy ewentualnie, że niezłożenie wniosków we właściwym czasie nie spowodowało szkody po stronie wierzycieli.
Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą : „Niewystąpienie we właściwym czasie przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o ogłoszenie upadłości wywołuje szkodę u jej wierzyciela, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a na skutek opóźnienia dochodzi do powstania wobec spółki nowych zobowiązań, które nie powstałyby, gdyby wniosek ten został złożony w terminie” – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lipca 2015 r.,I CSK 580/14. Członek zarządu spółki z o.o. może uwolnić się w części od odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. także poprzez wykazanie, że stopień zaspokojenia wierzyciela byłby identyczny także w przypadku zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r., IV CSK 335/10.
Podstawą złożenia wniosku o upadłość spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest jej niewypłacalność. Niewypłacalność spółki może wynikać z utraty płynności finansowej bądź być skutkiem nadmiernego zadłużenia, a obowiązek złożenia wniosku o jej upadłość spoczywa na członkach zarządu. Niedopełnienie wyżej wspomnianych obowiązków i niezaistnienie przesłanek może mieć daleko idące negatywne skutki dla członków zarządu m.in. ponoszenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki prywatnym majątkiem, jak również pojawia się ryzyko ponoszenia odpowiedzialności karnej, cywilnej, czy podatkowej.
Jak wykazują okoliczności faktyczne – odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest bardzo rygorystyczna. Ciężar udowodnienia przed sądem ewentualnego zaistnienia przesłanek mogących ograniczyć ich odpowiedzialność, leży po ich stronie. Należy również pamiętać, że zazwyczaj zobowiązania finansowe spółek z ograniczoną odpowiedzialnością opiewa na bardzo wysokie kwoty i z całą pewnością ponoszenie osobistej odpowiedzialności członka zarządu nie jest optymistyczną prognozą.
W takim przypadku zdecydowanie uprzywilejowaną pozycję ma położenie wierzyciela – pomimo okoliczności, iż koniecznym jest aby dochodził swoich roszczeń przed sądem to wystarczające jest, że wykaże on swoją wierzytelność oraz bezskuteczność egzekucji wobec spółki z o.o. Wówczas wierzycielowi otwiera się droga do wyegzekwowania swoich należności poprzez uruchomienie osobistej odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów